Wat was het leukste moment tijdens het schrijven van uw nieuwste boek Min of meer opmerkelijke gebeurtenissen uit het leven van een treuzelaar?
Het allerleukste moment was toen ik het boekcontract had en de losse fragmenten opnieuw ging ordenen. Tot het einde toe zag ik het geen boek worden, het ontstond min of meer. Ik had nogal last van uitstelgedrag, angsten en een gevoel van waardeloosheid, dus ik had het hele idee van boeken schrijven opgegeven. Maar om mezelf te vermaken schreef ik stukjes over wat ik die dag had meegemaakt en postte die op Facebook. Op een dag vroeg een van mijn Facebook-vrienden die uitgever is of ik al genoeg materiaal had voor een boek, en ineens had ik een contract. Dit boek kwam gewoon om de hoek van al mijn blokkades. Vanaf toen ging ik alle stukjes samenvoegen en zette ze als een soort puzzel in elkaar. Toen stuurde ik de uitgever een bijna compleet manuscript toe en dat vond ze goed genoeg. Ze vond het heel erg leuk zelfs.
Als u iets zou kunnen veranderen aan wat u heeft geschreven door de jaren heen, wat zou dat zijn?
Nou ja, ik weet dat ik er niet zoveel aan kan veranderen. Ik zou liever fictie schrijven die mensen echt aangrijpt, maar het blijft bij mij altijd een beetje lollig.
Welk boek, geschreven door iemand anders, zou u zelf geschreven willen hebben?
Alle vroege Van der Heijdens. Vooral Advocaat van de hanen is geweldig.
Welk boek ligt naast uw bed?
Waar ik liever niet aan denk van Jente Posthuma. Dat is heel goed, elke zin heeft betekenis. Ik doe er nu al heel lang over, want lezen hoort ook een beetje bij mijn psychische blokkade.
Wie van uw tijdgenoten wordt over honderd jaar nog steeds gelezen?
Ik denk niemand. De wereld zit niet meer zo in elkaar dat we allemaal van hetzelfde ding houden. Wanneer je overal informatie vandaan kunt halen, hoef je niet meer te luisteren naar wat school of de universiteit je voorschrijft. Internet vergrootte het aanbod en daarmee ook onze wereld. Als nu De avonden wordt geschreven is het gewoon een boekie. Dat we dat zo lang zo mooi hebben gevonden slaat eigenlijk nergens op, want zo speciaal is het niet.
Wat is de beste sterfscène in een roman?
In Mijn jaar van rust en kalmte van Ottessa Moshfegh gebeurt op het einde van het verhaal iets heel onverwachts waar je echt koude rillingen van krijgt. Dat vond ik een heel mooie sterfscène omdat het er eigenlijk niet over gaat, het gebeurt zijdelings. Het komt helemaal uit het niets en duurt ook maar heel kort. Dat is het leuke, gewoon één moment dat je denkt: hè, wat?
Wie zijn uw favoriete dichters?
Ik hou helemaal niet van poëzie. Het gaat voor mij om betekenis en logica, niet om vindingrijkheid of melodie. Het is een wereld waar ik niks mee kan. Je husselt een paar woorden door elkaar en dat moeten mensen dan maar mooi vinden. Dan denk ik: gast, wat probeer je te vertellen met je rare rijmpjes? Ik ben er totaal immuun voor. Behalve voor Menno Wigman, die vond ik echt goed. Menno en ik hadden dezelfde deprimerende jeugd. We hadden prima ouders, maar de stad was lelijk in de jaren tachtig en de vooruitzichten waren slecht. Dat voel ik terug in zijn gedichten. En los van wat het allemaal betekent, zijn de woorden gewoon prachtig. Volgens mij heb ik ’m dat ook vaak genoeg gezegd toen hij nog leefde.
Met welk van uw boeken heeft u de diepste band?
Met het eerste. Dat is toch de eerste keer dat ik het voor elkaar heb gebokst om een roman te schrijven.
Heeft een recensent ooit iets kritisch over u geschreven waarvan u dacht: hij heeft een punt?
Met mijn eerste boek kreeg ik een enorme berg kritiek over me heen, tot op het punt dat ik in de gracht wilde springen. Maar bij alle kritiek dacht ik eigenlijk: dat zie ik niet zo. Er was veel op het boek aan te merken, voornamelijk op de opbouw, maar dat werd niet genoemd. Ik vraag me nog altijd af waar dat boek die scheldkanonnade aan verdiend heeft. Als je het echt zo onnozel vindt, laat het dan gewoon liggen. Mijn boeken zijn geen hoge literatuur, het zijn gewoon leuke boeken. Volgens mij werd dat boek beoordeeld op iets wat het nooit heeft willen zijn. Ik heb nooit opgeschreven: dit is verheffend.
Heeft u verborgen talenten? Als u geen schrijver zou zijn, wat zou u dan zijn?
Nou, dat is ook zo’n ding. Mijn leven hangt maar een beetje van toeval en geen opties hebben aan elkaar. Ik denk vaak aan wat ik anders zou doen als ik het leven kon overdoen, maar dan zou ik waarschijnlijk weer dezelfde fouten maken. Waarschijnlijk weer mijn middelbare school niet afmaken, waarschijnlijk weer geen opleiding doen. Mijn ouders vinden dat ik een krankzinnig goed probleemoplossend vermogen heb, maar ik heb zelf niet echt het idee dat er een baan bestaat waarbij dit een vereiste is.
Wat is qua lezen uw ‘guilty pleasure’? En daarbuiten?
Die heb ik qua lezen zeker niet. Om een heel boek te lezen waarvan je eigenlijk denkt: dit is niks, dat vind ik wat ver gaan. Ik heb dat meer bij tv-series. Af en toe kijk ik graag heel domme dingen, van die tienerfilms met vampieren enzo.
Er staat een tafeltje langs de Seine klaar, met een wit laken, twee wijnglazen, een kaars. Obers in jacquet staan paraat. Welk personage uit de wereldliteratuur zou u voor een diner uitnodigen? En waar zouden jullie het over hebben?
Dick Diver uit Tender is the Night, dat lijkt me een leuke peer. Sowieso zou ik heel graag in een Scott Fitzgerald-scenario of -boek willen leven. Hij heeft vast mooie verhalen over hoe het is om rijk te zijn, hoe het is om aan het strand te leven, over feestjes, dat soort dingen. En ik zou ’m zeggen dat-ie dat huwelijk toch maar niet moest doen.
Welk personage uit de wereldliteratuur zou u zelf willen zijn?
Phileine, uit Phileine zegt sorry. Gewoon iemand die overal schijt aan heeft.
Welk boek zou iedereen op zijn achttiende gelezen moeten hebben?
Lees alles. Ik las heel veel toen ik zo jong was, maar ik liet mijn leven niet erg door een boek beïnvloeden. Het is uiteindelijk ook allemaal maar geouwehoer uit het hoofd van een meestal oude witte man. Dan denk ik: wat komen ze me uitleggen? Ik zie het altijd meer als entertainment. Het leven leer je niet uit de literatuur, dat kan je maar beter zelf meemaken.
Wat is het interessantste dat u onlangs van een boek geleerd heeft?
Niet het interessantste, maar het enige dat ik op dit moment kan reproduceren is dat een van de Twin Towers ietsje hoger was dan de andere. Dat las ik in het boek van Jente. Afgezien daarvan denk ik niet dat ik ooit een boek heb gelezen waarvan ik slimmer werd.
Welke klassieker heeft u, tot uw grote schaamte, nooit gelezen?
Moby Dick heb ik nooit gelezen, maar dat lijkt me ook helemaal niet gaaf met zo’n walvis en zo’n schip. Wanneer mensen daar wat uit zitten te citeren denk ik: het zal wel. Ik doe trouwens ook nooit of ik het wel gelezen heb, want dat komt altijd uit. Zul je zien dat ze er nog iets over zeggen en dan moet je weer liegen, nee dat werkt niet.
Hockney of Warhol? Warhol.
Maartje Wortel of Esther Gerritsen? Moeilijk. Ik heb ze allebei gelezen en voor allebei is wat te zeggen. Doe toch maar Maartje Wortel, dat ligt me meer.
Tolstoj of Dostojevski? Allebei niet. Ik heb een poging gedaan om Oorlog en vrede te lezen, maar het is niks voor mij. Wanneer er twintig Russische namen in staan, haal ik ze allemaal door elkaar. Als iemand alle namen wil vertalen in Jan en Piet wil ik het opnieuw proberen.
Margaret Atwood of Jeanette Winterson? Heb ik ook allebei niks mee.
Wes Anderson of Michael Haneke? Ja, Wes Anderson, prachtig. Zijn werk is luchtig, prettig, fantasierijk, gezellig en lief.