Wat was het leukste moment tijdens het schrijven van uw nieuwste boek?
Mijn vader is alcoholist. Toen hij zich bijna dood had gedronken heeft hij weken in het ziekenhuis gelegen. Over die tijd heb ik een essay geschreven. Je zou het een overlevingsstrategie kunnen noemen. Het is nooit de bedoeling geweest dat iemand anders dat essay zou lezen. Maar ik ben nogal rommelig en op een dag vond mijn vriend het essay tijdens het opruimen. Hij heeft het stiekem gelezen en zei dat het goed was. Heel goed. En dat ik het moest opsturen naar een uitgever. Dat heb ik gedaan. Dat was het beste moment, toen de uitgever mijn eerste essay las. De uitgever was namelijk enthousiast. Het voelde alsof iemand tegen me had gezegd: Je mag. De uitgever vroeg me of ik een boek wilde schrijven. Al in de bus terug naar huis schreef ik vijf ideeën op. Dat zijn uiteindelijk de vijf essays in het boek geworden. Dat het boek zo goed ontvangen zou worden, had ik nooit verwacht. Het is zo persoonlijk. De Nederlandse titel van het boek is Alles wat ik niet kan zeggen. En ik heb alles toch verteld. En nu willen mensen het nog lezen ook.
Welk boek ligt naast uw bed?
Onzichtbare vrouwen van Caroline Criado-Perez. Het boek gaat over hoe de wereld ontworpen is voor mannen. Criado-Perez vertelt dat er een data-bias tegen vrouwen is. Sinds ik het boek heb gelezen, zie ik het opeens overal. Autogordels bijvoorbeeld. De testpoppen die ze gebruiken om auto-ongelukken te simuleren zijn mannen en die zijn over het algemeen een stuk groter dan vrouwen. Dus een vrouw kan veel sneller uit de gordel schieten. Maar de grootste schok had ik toen ik las over hartaanvallen. Blijkbaar voelen vrouwen geen pijn in hun linkerarm of borst wanneer ze een hartaanval krijgen. Bijna niemand weet dat. Vind je het gek dat hartaanvallen in Groot-Brittannië doodsoorzaak nummer twee bij vrouwen zijn.
Wat vond je vader van het essay over zijn alcoholisme?
Hij heeft naar het audioboek geluisterd. Toen hij klaar was sms’te hij me: ‘Het is prachtig. Je hebt me aan het huilen gemaakt.’ Mijn vader is zelf schrijver, dus hij begrijpt het. Maar zijn bevestiging heeft onze relatie wel beter gemaakt. Onze band is eerlijker en daardoor hechter geworden. Maar eerlijk zijn is soms wel moeilijker dan niet eerlijk zijn.
Welk boek, geschreven door iemand anders, zou u zelf geschreven willen hebben?
Life After Life van Kate Atkinson. De hoofdpersoon uit het boek gaat keer op keer dood. De eerste keer sterft ze aan de Spaanse griep. Een andere keer valt ze van een dak. Dan komt ze om tijdens een bombardement. De dood vindt haar steeds op een nieuwe manier en het lijkt erop dat ze elke keer weer een beetje leert. Tot ze uiteindelijk een natuurlijke dood sterft.
Wat is de beste sterfscène in een roman?
De scène in To the Lighthouse van Virginia Woolf.
Wie van uw tijdgenoten wordt over honderd jaar nog steeds gelezen?
Ik heb geen idee. Laten we eerlijk zijn: waarschijnlijk een man.
Welke schrijver is naar uw idee het meest overschat?
Waar te beginnen. Toen ik opgroeide, in de jaren negentig, las ik boeken die je ‘leuk moest vinden’, maar volgens mij zijn ze allemaal overschat. Philip Roth bijvoorbeeld, hij staat voor een generatie Amerikaanse, mannelijke schrijvers die van die ‘grote belangrijke boeken’ geschreven hebben. Ik vond ze vreselijk. En nu! Ze blijken allemaal vrouwenhaters te zijn. Ik wist het.
Als u een schrijver zou kunnen zijn waar of wanneer dan ook, waar en wanneer zou dat zijn?
Ik vind het nu best leuk. In het huidige politieke klimaat worden vrouwelijke schrijvers wereldwijd erkend. Het is fijn om daar onderdeel van te zijn. We zijn geen uitzonderingen meer.
Welk essay is u het meest dierbaar?
Alle essays gaan over mijn leven, dus ik heb een ander soort band met ieder verhaal in het boek. De meeste essays heb ik met een bepaalde afstand van de gebeurtenissen kunnen schrijven, behalve één. Het essay over het feit dat ik geen kinderen kan krijgen schreef ik terwijl ik door het acceptatieproces ging. Het schrijven hielp me om mijn gevoelens te plaatsen. Dat is een voordeel, het maakt het essay goed. Maar het is ook vreemd om terug te lezen: toen ik het schreef, probeerde ik in het reine te komen met mijn onvervulde kinderwens. Nu ben ik twee jaar verder en kijk ik er op een andere manier naar.
Is dat het grootste taboe: geen kinderen kunnen krijgen?
Een ander essay gaat over verkrachting. Dus ik weet het niet. Maar het is het essay waar ik de meeste e-mails over krijg. Soms sturen mensen, mannen en vrouwen, zelfs kaartjes waarop staat: ‘Dit is mij ook overkomen.’ Vorige week kreeg ik er eentje waarop stond: ‘Iedereen om me heen is zo voorzichtig dat niemand er met me over wil of kan praten.’ Dat is het vreemde aan taboes: er is niemand die zegt dat je er niet over mag praten en toch doet niemand het. Om aardig te zijn. Of uit ongemak.
Heeft u verborgen talenten? Als u geen schrijver zou zijn, wat zou u dan zijn?
Ken je de parabel van de verborgen schat? Die vertelde mijn opa altijd. God geeft drie mensen een schat. De een verspilt de schat, de ander vergroot de schat en de laatste begraaft de schat. Na tien jaar komt God terug en zegt: ‘Laat mij je schat zien.’ God veroordeelt de man die niets heeft om te laten zien. De man die de schat groter heeft gemaakt wordt geprezen, en de man die de schat begroef wordt ook veroordeeld.
Ik vond dat altijd oneerlijk: de man die deed wat hij moest doen werd ook veroordeeld. Als ik dat tegen mijn opa zei, antwoordde hij altijd: ‘Nee, God wil dat je je talenten ontwikkelt. Je mag ze niet verspillen, maar je mag ze ook niet verstoppen.’ Mijn talent voor schrijven heb ik lang verborgen gehouden, de afgelopen twintig jaar heb ik lesgegeven en niet geschreven. Maar ik ben blij dat ik zijn advies eindelijk ter harte heb genomen.
Er staat een tafeltje langs de Seine klaar, met een roodgeblokt laken, twee wijnglazen, een kaars.
Obers in jacquet staan paraat.
Welk personage uit de wereldliteratuur zou u voor een diner uitnodigen?
Hm, ik wil waarschijnlijk niet dineren met personages die opvallen. Die zijn vast hartstikke arrogant. Scarlett O’Hara uit Gone with the Wind bijvoorbeeld: een veel te grote persoonlijkheid. Maar als ik toch moet kiezen… O, ik weet het! Met Scout, uit To Kill a Mockingbird.
Waar zouden jullie het over hebben?
Over haar leven. Zij is het opmerkzame, rustige personage dat toekijkt. Ik denk dat ze heel veel verhalen te vertellen heeft.
Welk boek zou iedereen op zijn achttiende gelezen moeten hebben?
I Capture the Castle van Dodie Smith. Het gaat over een meisje dat eenzaam is en veel leest. Ik denk dat iedere puber die van lezen houdt zichzelf in haar zou herkennen. Misschien is eenzaamheid wel het grootste taboe dat er is. Het is namelijk zo moeilijk om te benoemen wanneer je het ervaart. Je kunt er alleen achteraf over praten. Ik probeerde dat praten een paar jaar geleden, toen ik me heel eenzaam voelde. Ik zei tegen een vriendin: ‘Ik heb soms het gevoel dat niemand het leuk vindt als ik er ben.’ Zij reageerde met: ‘Ach, doe niet zo dom.’ Ze bedoelde het goed natuurlijk, maar ik voelde me totaal niet gehoord. Dat soort reacties maakt het nog moeilijker om over eenzaamheid te praten.
Hemingway of Fitzgerald? Fitzgerald
Camus of Houellebecq? Geen van beiden.
Paolo Sorrentino of Wes Anderson? Sorrentino
Zadie Smith of Joan Didion? Didion
Jane Austen of Virginia Woolf? Beiden!
Ferrante of Knausgard? Ferrante. Natuurlijk.
Hockney of Warhol? O, ik vind ze allebei geweldig. Hockney.
Proust of Joyce? Ik kan niet anders dan Joyce zeggen, dat is mijn cultuur.