Welke klassieker heeft u, tot uw grote schaamte, nooit gelezen?
99 procent van de jeugd- en adolescentenklassiekers ken ik niet. Vroeger keken we geen televisie en geen films en las ik alleen christelijke boeken. Twee pocketdeeltjes van Pitty naar kostschool hadden we ook. De eerste en de vijfde klas. Die verslond ik.
Als u een schrijver zou kunnen zijn waar of wanneer dan ook, waar en wanneer zou dat zijn?
Ik denk dat het een jaar of veertig geleden leuker was om schrijver te zijn. Renate Dorrestein vertelde me wel over haar gouden tijden, toen boeken nog heilig waren en ze van de Amerikaanse vertaalrechten van één boek een huis in Aerdenhout kon kopen. Lezen werd nog gezien als iets dat je voor je plezier deed, de boekenbijlages werden nog gespeld, boekenprogramma’s op televisie werden goed bekeken, en overal waren boekwinkels. Nu zitten alle schrijvers in een heel kleine marge, en daar is het dan ook nog eens behoorlijk druk.
Welk boek ligt naast uw bed?
All Ships Follow Me van Mieke Eerkens. Een ‘family memoir of war across three continents’. Eerkens is een Nederlands-Amerikaanse auteur. Haar vader woonde in de koloniale tijd in Indonesië en overleefde een Jappenkamp op Java en haar moeder was de dochter van een NSB’er. Ze bouwden samen een nieuw leven op in Californië maar namen de oorlog met zich mee.
Als u iets zou kunnen veranderen aan wat u heeft geschreven door de jaren heen, wat zou dat zijn?
In mijn verhalenbundels zou ik enkele korte verhalen vervangen door andere, omdat ze minder van kwaliteit zijn, maar ik ben daar niet echt mee bezig. Mijn eerste twee romans heb ik eigenlijk nooit meer herlezen. Over Hoor nu mijn stem houd ik nog lezingen, maar anders zou ik die roman ook niet meer inkijken. Op het moment dat je iets aan het afronden bent, weet je eigenlijk al: het is toch niet geworden wat je ervan gehoopt had. De volgende keer beter!
Welk boek, geschreven door iemand anders, zou u zelf geschreven willen hebben?
Ik kan wel jaloers zijn als iemand een bepaald fenomeen of een psychologisch mechanisme heel precies en kernachtig omschreven heeft. Vooral als ik daar dan zelf ook wel eens vage gedachten over heb gehad, maar er nooit iets mee heb gedaan. Dat soort jaloezie heb ik echter nooit bij een heel boek van een andere auteur. Daarvoor is een boek toch te persoonlijk.
Wie van uw tijdgenoten wordt over honderd jaar nog steeds gelezen?
Wellicht niemand.
Welke schrijver is naar uw idee het meest overschat?
Moeilijk. De collega’s van wie je dat vindt, lees je meestal al lang niet meer. En intussen kunnen ze best vooruit zijn gegaan. Zelf evolueer je tenslotte ook. Het is verbazend makkelijk vooroordelen te ontwikkelen. Een niet al te geweldig televisieoptreden kan al een reden zijn om een auteur af te schrijven. Of een bepaald thema. Lezers vertellen mij soms ook dat ze van tevoren totaal geen zin hadden in een boek over religie, en dat ze alleen maar overstag zijn gegaan omdat een vriendin bleef aandringen.
Welke schrijver of welk boek is het meest onderschat? En waarom?
Een boek dat echt ondergewaardeerd is, is Badal van Anil Ramdas. Dat vond ik erg goed. En het debuut van Mirthe van Doornik is terecht overal bejubeld, maar waar blijven de prijzen?
Heeft een recensent ooit iets kritisch over u geschreven waarvan u dacht: hij heeft een punt?
Jazeker. Recensenten en lezers kunnen terecht teleurgesteld zijn. Dan heb je ze niet geboden wat ze graag hadden willen lezen. Je hebt hun kostbare tijd verdaan. Een boek moet eigenlijk zo goed zijn dat die kritische gedachten niet bij hen opkomen, omdat ze zo overdonderd zijn door wat er wél staat. Het kritiekpunt zelf is soms wat flauw, maar het feit dat ze erop willen schieten, wijst erop dat het te weinig indruk maakt. Aan de andere kant leven we nu erg in een beoordeelcultuur. Iedereen wil steeds maar ranken en raten. Logisch, wie als consument behandeld wordt, gaat zich ernaar gedragen. Hoe tevreden bent u over uw product op een schaal van 1 tot 5? Maar een te kritische basishouding voorkomt ook dat je er als lezer echt lekker in komt. Soms zijn recensenten vooral met hun eigen status bezig. Dan kan het verleidelijk worden om iemand die eerder succesvol was af te branden. Heel spijtig gedrag.
Wat is qua lezen uw ‘guilty pleasure’?
Ik voel me niet schuldig over wat ik lees. Alleen als ik te lang op Facebook ben blijven hangen.
Met welk van uw boeken heeft u de diepste band?
Met het boek waaraan ik werk. Als ik er niets meer aan kan toevoegen of verbeteren, dan neem ik er ook afscheid van.
Als u geen schrijver zou zijn, wat zou u dan zijn?
Ik zou in de thuiszorg kunnen werken. Dat heb ik in mijn studententijd ook veel gedaan. Schrijvers en intellectuelen zeggen graag twee linkerhanden te hebben, maar ik heb vroeger thuis een heel degelijke huishoudelijke, en verzorgende opleiding gehad. Ik zou echter niet fluitend naar mijn werk gaan. Nog elke dag prijs ik mezelf gelukkig met het feit dat ik van de pen kan leven.
Wat is het interessantste dat u onlangs van een boek geleerd heeft?
Uit het eerder genoemde boek van Mieke Eerkens leerde ik dat de Japanners die de (koloniale) Nederlanders in kampen stopten en terroriseerden na de bevrijding diezelfde Nederlanders moesten bewaken tegen het moorden door de Indonesiërs.
Welk boek zou iedereen op zijn achttiende gelezen moeten hebben?
Boeken kunnen op jonge leeftijd heel belangrijk zijn, maar er is niet één boek dat iedereen kan redden. Nee, ook niet de bijbel.
Zadie Smith of Joan Didion? Zadie Smith.
Hockney of Warhol? Hockney.
Jane Austen of Charlotte Brontë? Te lang geleden dat ik ze las.
Maartje Wortel of Esther Gerritsen? Allebei.
Harry Mulisch of Willem Frederik Hermans? Hermans.
Arnon Grunberg of A.F.Th. van der Heijden? Grunberg.
Margaret Atwood of Jeanette Winterson? Beiden mijn lievelings.