Wat was het leukste moment tijdens het schrijven van Ernest Hemingway is gecanceld?
In de periode voor het schrijven heb ik lang met de thematiek geworsteld. Mannelijkheid, depressie, maatschappelijke onvrede en de zelfmoord van een oude vriend moesten op een of andere manier bij elkaar komen. In die fase werd ik ziek en om de tijd te doden keek ik zo ongeveer alle films van Yorgos Lanthimos. Ik weet nog goed dat het de eerste dag van de lockdown in mei was, de zon scheen, ik voelde me weer beter en mijn antidepressiva sloeg aan. De films van Lanthimos gaven me ingang tot de stijl van het boek. Vervolgens heb ik Ernest hemingway is gecanceld in een soort manische periode van drie maanden geschreven.
Welk boek ligt naast uw bed?
Elke avond lees ik een paar verhalen in The Journals of John Cheever. Cheever was een bohemien die gevangen zat in suburbia, in het burgerlijk leven van de jaren vijftig. Hij deed braaf mee aan de sleur en dronk op zondagmiddag cocktails met zijn vrouw op de buurtbarbecue, terwijl hij stiekem verlangde naar seks met mannen in sauna’s. Cheever was een verschrikkelijke alcoholist die zijn best moet doen om de eerste whiskey tot na het ontbijt uit te stellen. Ik heb iets met de schrijver die niet op zijn gemak is met zichzelf, die vastzit in zijn eigen onmacht.
Als u iets zou kunnen veranderen aan wat u heeft geschreven door de jaren heen, wat zou dat zijn?
Als er net een nieuw boek uitkomt denk ik: dit is het beste wat ik ooit heb geschreven. Dan lees ik het een paar weken na publicatie terug en wil ik alles veranderen. Mijn eerste vier romans bij Lebowski verzwijg ik liever. Ik ben jaloers op schrijvers die gelijk met een succesvol en goed boek debuteren.
Welk boek, geschreven door iemand anders, zou u zelf geschreven willen hebben?
The Da Vinci Code, maar dan echt puur en alleen om de verkoopcijfers en niet om de literaire kwaliteit. Dat boek is 81 miljoen keer verkocht en in 44 landen vertaald. Na zo’n bestseller ben je financieel afhankelijk genoeg om te schrijven wat je wil.
Wie zijn uw favoriete dichters?
Afgezien van het werk van Vasalis lees ik niet veel poëzie meer. Vasalis heeft de gave om een onzichtbare diepere werkelijkheid achter de dingen tastbaar te maken. Zo’n zin als ‘ik hoor de wind, omdat hij door de bladeren sleept,/ ik zie de blaadren waar het licht op breekt’ uit het gedicht ‘Kennen’ vind ik prachtig. Het is aards en tegelijkertijd ongrijpbaar. Als twintiger las ik veel van Bukowski, maar als ik hem nu lees denk ik: wat ben jij eigenlijk een droeftoeter. Zit je daar met een flesje whiskey aan je lippen je eigen wereld te romantiseren op een goedkope hotelkamer.
Welke schrijver is naar uw idee het meest overschat?
Bijna ieder jaar wordt Murakami genoemd als kanshebber voor de Nobelprijs, maar ik zie de grootsheid van zijn werk niet. Ik vind het een overschatte schrijver met een klungelige stijl.
Als u een schrijver zou kunnen zijn waar of wanneer dan ook, waar en wanneer zou dat zijn?
Ik fantaseer wel eens over het schrijversleven in het Amerika van de jaren zeventig, het afzetgebied was daar gigantisch; je ging op boekentournee door het hele land en soms ook door Europa. Er was geen internet, mensen lazen massaal boeken, auteurs waren grootheden. Nu ben je gewoon verbaasd als je in de trein iemand een roman ziet lezen. Ik vertaal even vrij naar de roman Fight Club: wij schrijvers boenen het messing op de Titanic.
Heeft een recensent ooit iets kritisch over u geschreven waarvan u dacht: hij heeft een punt?
Ik word misselijk van slechte recensies. De inhoud van de kritiek kan ik me meestal niet herinneren; ik lees recensies in een waas van woede en frustratie.
Met welk van uw boeken heeft u de diepste band?
Ik sta nog steeds pal achter Wij zeggen hier niet halfbroer. Mijn hele jeugd komt erin terug. Ondanks alle pijn is het een liefdevol boek geworden, waarin het me is gelukt met niemand uit mijn verleden af te rekenen.
Heeft u verborgen talenten? Als u geen schrijver zou zijn, wat zou u dan zijn?
In een alternatief leven ben ik hyena-oppasser in een dierentuin. Mensen denken vaak dat hyena’s laffe aaseters zijn; mijn doel is om bezoekers van die mythe af te helpen. Het lijkt me heerlijk om na zo’n dag mijn stinkende kleren uit te trekken en languit op de bank te gaan liggen. Ik kom nooit lekker thuis, ik ben er altijd al.
Er staat een tafeltje langs de Seine klaar, met een wit laken, twee wijnglazen, een kaars. Obers in jacquet staan paraat. Welk personage uit de wereldliteratuur zou u voor een diner uitnodigen? En waarover zouden jullie het hebben?
Doe mij maar een diner met Nathan Zuckerman, het alter ego van Philip Roth. Ik ken niemand die op zo’n slimme manier tegelijkertijd politiek incorrect en grappig kan zijn als Roth. In zijn werk neemt hij aan de lopende band zijn eigen joods-Amerikaanse cultuur op de hak. Ik zou hem graag horen praten over zijn kijk op onze huidige maatschappelijke discussies en ingewikkeldheden.
Welk boek zou iedereen op zijn achttiende gelezen moeten hebben?
Dan kom ik weer terug op Wij zeggen hier niet halfbroer. Het raakt dicht aan het leven van jongeren, omdat het gaat over het leven van een tiener anno nu; de verwarring en de eenzaamheid van het volwassen worden in een ingewikkelde wereld. Zo krijgen ze een idee van wat literatuur kan zijn buiten de stoffige boeken die ze op school moeten lezen.
Wat is het interessantste dat u onlangs van een boek geleerd heeft?
Ik lees nu Cynical Theories, een academisch boek van wetenschappers Helen Pluckrose en James Lindsay over de post-modernistische oorsprong van de woke-beweging. De social justice warriors zien maatschappelijke problemen door een bril van machtsstructuren en zijn geobsedeerd door de ideologische grondslag van taal. Eén verkeerd woord kan je de kop kosten. In Life of Brian van Monty Python wordt een oude joodse man berecht omdat hij ‘Jehovah’ zou hebben gezegd. Als de rechter verwijst naar godslasteraars die het woord Jehovah gebruiken, wordt hij zelf ook gestenigd. Die scène is een perfecte parallel met de tijd waarin we nu leven.
Welke klassieker heeft u, tot uw grote schaamte, nooit gelezen?
Ik schaam me een beetje als mensen het over de klassieke Russische schrijvers hebben. Boeken als Misdaad en straf en Oorlog en vrede zouden meesterwerken moeten zijn met universele, tijdloze lessen en thema’s maar ik knap af op de droge stijl. Ik ben een luie lezer die naar binnen moet worden getrokken door de soepelheid van de stijl.
Hemingway of Fitzgerald?
Hemingway
Proust of Joyce?
Joyce, maar vooral vanwege Dubliners.
Camus of Houellebecq?
Houellebecq, hij volgt zijn eigen intellectuele pad.
Paolo Sorrentino of Wes Anderson?
Wes Anderson, ik wil wonen in zijn films.
Haruki Murakami of Philip Roth?
Roth, met kapitalen.
Harry Mulisch of Willem Frederik Hermans?
Hermans. Mulisch z’n hoofd stond me niet aan.