De New Yorker-journaliste ontmoette Roth in 2002 en voerde sindsdien talloze gesprekken met hem, de weerslag daarvan is nu gepubliceerd als Roth Unbound, een werk waarin Roth Pierpont aan de hand van zijn boeken, chronologisch, door zijn leven heen gaat. (Roth en Roth Pierpont zijn overigens geen familie: toen iemand tijdens een etentje daarnaar vroeg, keek Roth haar met uitgestreken gezicht aan en zei: ‘Zijn wij niet ooit getrouwd geweest?’)

Maait dit het gras onder de voeten van de volgende biograaf vandaan? Niet echt. In Roth Unbound toont Roth Pierpont zich een geweldig analytisch en beschouwend lezer van Roth’s oeuvre, waarbij ze een duidelijke voorkeur heeft (terecht, vind ik) voor boeken als The Ghostwriter, The Counterlife en Sabbath’s Theatre – boven bijvoorbeeld zijn meest succesvolle romans als American Pastoral of The Human Stain (sowieso schiet ze snel door de succesvolste jaren van zijn carrière heen, 1995-2005). Aangaande zijn diverse ruzies en polemieken toont ze vooral Roth’s visie op de zaken, die vanzelfsprekend gekleurd is; maar tegelijkertijd geeft die gekleurdheid je het gevoel dat je Roth beter leert kennen. Roth blijk minstens één keer per jaar The Godfather te kijken, hij kan alle personages perfect imiteren. Roth Pierpont heeft eindeloos veel grapjes van hem genoteerd, en voor iemand die het imago heeft nors en ontoegankelijk te zijn valt het op hoe ontzettend veel vrienden hij had (en heeft) – en hoe ontzettend veel vriendinnetjes. Daar ligt een lekkere taak voor de biograaf.

De vertaling van Roth Unbound verschijnt begin 2014 bij De Bezige Bij, dan zal De Groene daar ongetwijfeld meer aandacht aan besteden. Het boek geeft allerlei inzichten in hoe Philip Roth tot bepaalde situaties of personages is gekomen. Maar in de tussentijd: hier zes dingen die ik nog niet wist over Roth:

1. Roth had een aantal dates met Jackie Kennedy. Eind 1964 ontmoette hij de weduwe van JFK op een feestje en daarna spraken ze een paar keer af. Hij miste het zelfvertrouwen, zegt hij nu, er echt iets van te maken (en hij miste de juiste garderobe, grapt hij). Eens nodigde ze hem uit mee naar huis te komen. Hij zat doodnerveus op de achterbank van haar limousine, met een geheim agent naast hen. ‘Am I supposed to kiss her? I know all about Lee Harvey Oswald, am I supposed to kiss her? What about the Cuban missile crisis, am I supposed to kiss her?’

2. President Nixon maakte zich zorgen over Roth , toen die na zijn succes van Portnoy’s Complaint, Our Gang schreef, een satire met in de hoofdrol de corrupte Trick E. Dixon, een nauwelijks gecamoufleerde variant van Nixon. Een gesprek tussen Nixon en zijn staf-chef Bob Haldeman is bij de ‘Nixon tapes’ (de illegale opnames die Nixon in de oval office liet maken) bewaard gebleven:

NIXON: Roth is of course a Jew.

HALDEMAN: Oh yes… he’s brilliant in a sick way.

NIXON: Oh, I know.

HALDEMAN: Everything he’s written has been sick…

NIXON: A lot of this can be turned to our advantage…

3. Begin jaren zeventig startte Roth een clandestien netwerk om schrijvers achter het IJzeren Gordijn te ondersteunen. Nadat hij verschillende keren in Praag met schrijvers had gesproken, schreef hij diverse Amerikaanse schrijvers aan (bijvoorbeeld John Updike, John Cheever, William Styron) die geld overmaakten, waar Roth bij een klein reisbureautje voedselbonnen van kocht die hij aan de Oostblok-schrijvers opstuurde (direct geld sturen was uit den boze). Uiteindelijk nam de schrijversorganisatie PEN dit van hem over.

4. Nathan Zuckerman is toch écht niet het alter ego van Roth. Natuurlijk zijn er verschillen bekend, maar meestal gaat iedereen er direct van uit dat Zuckerman (even oud als Roth, zelfde soort oeuvre) de fictieve stand-in voor Roth is. Uit Roth Unbound blijkt pas hoe enorm veel ze verschillen, in familierelaties, in huisvesting, in fysieke mankementen. Alles wat Zuckerman uiteindelijk mankeert – incontinentie, impotentie – mankeert Roth niet: een paar jaar terug overwoog hij nog een kind te nemen met een nieuwe geliefde.

5. Roth was suïcidaal. Maar niet eind jaren tachtig, de periode waarover hij schrijft in Operation Shylock. In werkelijkheid kwam zijn zwaarste depressie pas na Operation Shylock, in de zomer van 1993, toen hij zeventien dagen opgenomen werd in een psychiatrisch ziekenhuis.

6. De laatste tien jaar van John Updike’s leven sprak Roth niet met hem. Updike en Roth debuteerden vrijwel tegelijkertijd en worden nog steeds onlosmakelijk gezien als de schrijvers van hun generatie. Ze lazen elkaar met evenveel bewondering als ongenoegen. Op de vraag of ze vrienden waren antwoordde Updike ooit: ‘Guardedly’, ‘voorzichtig’. Maar toen Roth’s boze ex Claire Bloom een vernietigende memoir over hem schreef, besprak Updike dit boek naar Roth’s smaak niet met genoeg afkeur. Updike schreef: ‘Claire Bloom, as the wronged ex-wife of Philip Roth, shows him to have been (…) adulterous, callously selfish, and financially vindictive.’ Volgens Roth had hij moeten schrijven: ‘Claire Bloom, as the wronged ex-wife of Philip Roth, alleges him to have been…’

Het tragische is dat Updike’s stuk over de ‘judas memoires’ ging, een term die hij had bedacht voor memoires die uitsluitend geschreven waren met het doel oude geliefden/vrienden/collega’s te schaden. Dus sowieso stond Updike al aan Roth’s kant (wat het misschien nog tragischer maakte is dat Roth ook daadwerkelijk affaires had tijdens zijn huwelijk met Bloom). Na Updike’s dood hield Roth altijd spijt over hun ruzie.