Moskou - We hebben de herdenking van het eind van de Tweede Wereldoorlog in Europa weer achter de kiezen. En je kunt er elk jaar weer donder op zeggen dat de enorme Russische festiviteiten daaromheen ergens in de Nederlandse media worden aangeduid als Russische ‘bevrijdingsdag’, dit jaar bijvoorbeeld op de website van de NOS. Maar zo heet de negende mei niet. Want Rusland was niet bezet, althans niet duurzaam. 9 mei is ‘overwinningsdag’, de herdenking van het moment (op 8 mei ‘s avonds laat, de klok in Rusland loopt voor) dat het Duitse leger zich overgaf aan het Russische. Het is geen betekenisloos verschil. Je kunt met Russen jong en oud makkelijk in ingewikkelde discussies raken over wie de Tweede Wereldoorlog precies gewonnen heeft. Mits op de datsja achter de barbecue gezeten natuurlijk.
Smalend zullen ze wijzen op het geringe aantal slachtoffers aan Amerikaanse zijde - 150.000 of daaromtrent. Of op de enkele tienduizenden die in het verzet zaten in Frankrijk of Nederland - en dat die in aantal worden geëvenaard door SS-vrijwilligers. Of dat D-Day, de zogenaamd cruciale Amerikaanse landing in Normandië, alleen mogelijk was omdat de Russen verreweg het grootste deel van het Duitse leger bezighielden. Omdat de Russen niet honderdduizend, maar miljoenen mensen offerden. Ze bombardeerden geen burgers zoals de Engelsen deden, maar vochten tegen soldaten. Er kan geen misverstand over bestaan, schreef ook de Engelse historicus Norman Davies onlangs, dat Rusland de Tweede Wereldoorlog won. Dat wij denken dat het anders zit, is de verdienste van de propagandakwaliteiten van Winston Churchill.
Maar tegelijkertijd zal het nog wel even duren voor mijn vrienden in één moeite door zeggen dat hun land net zo goed als Duitsland een dictatuur was. (Kan een echt wrede dictator alleen door een andere dictator verslagen worden? Denk Libië.) En ze hebben ook grote moeite om de conclusie op iets langere termijn te trekken, namelijk dat Duitsland nu het rijkste land van Europa is en Rusland zo'n beetje het armste - en dat er ná 1945 dus toch iets mis is gegaan. De geschiedschrijving en herdenking van de Tweede Wereldoorlog worden nauwgezet beperkt tot 1941-1945. Het verdrag tussen Stalin en Hitler in 1939 en de jaren na 1945, waarin Rusland half Europa opsloot, komen nog altijd nauwelijks aan bod. Als je naar de lofzangen op Rusland luistert van president Medvedev en premier Poetin weet je dat daar voorlopig ook geen einde aan komt. Dat is erg jammer, want het houdt een heel onevenwichtig Russisch gevoel van geknakte trots en miskenning in stand.