Berlijn – Cultuurpolitieke mannetjesputters in Duitsland bijten liever hun tong door of hun pik eraf dan een inhoudelijke vergissing toe te geven. Echter, als de boekhouding van het theater of het museum niet meer klopt en rode cijfers dreigen, dan staan ze meteen klaar met de hakbijl. Afgelopen vrijdag was het dus zo ver. Voormalig museumdirecteur Chris Dercon is door de Berlijnse kunstwethouder Lederer met onmiddellijke ingang ontslagen als Intendant bij de Volksbühne. Nog ruim voor zijn eerste seizoen ten einde loopt. Een Pruisisch record. Voor het verweesde pand aan de Rosa-Luxemburg-Platz werd vrijdag in de stortregen door medewerkers en fans van de voormalige Volksbühne-chef Frank Castorf gejuicht en gedemonstreerd. Affiches met Tschüss (‘Doei’) Chris hangen al maanden overal in dit stadsdeel. Castorfs afscheidsregie van Goethe’s Faust (zie De Groene van 3 mei 2017) staat straks van 1 t/m 8 mei geprogrammeerd op het Berlijnse toneelfestival Theatertreffen. Er worden al kaarten voor woekerprijzen verhandeld op de zwarte markt. Castorf c.s. spelen overigens niet in het gebouw van de Volksbühne. Daar gaan ze niet meer naar binnen. De pijn zit nog altijd diep.
We reisden naar Berlijn vanwege het komend Holland Festival. En we waren ook even bij, wat nu blijkt, de laatste voorstelling die onder Chris Dercon in de Volksbühne is geproduceerd, What if Women Ruled the World? van de Israëlische regisseur Yael Bartana. Een exclusief vrouwelijke, pacifistische regering komt bijeen aan een ronde tafel in een hoog technologische crisisruimte om het voorstel te bespreken van de president ener supermacht (Mr. Twittler, tja) om het nucleaire wapenpotentieel aanzienlijk uit te breiden, tegen alle geldende ontwapeningsverdragen in. Het is een documentaire toneelavond met een mix van professionele toneelspelers en ter zake kundige politieke wetenschappers. En met een hoog gehalte aan gemiste kansen, open deuren, dunne teksten en preken voor eigen parochie. En een lege kerk – de zaal is zelfs in dit premièreweekend beroerd bezet – dat is (behalve bij de voorstellingen van Susanne Kennedy en Mohammad Al Attar) het aanhoudende probleem van Dercon gebleken. En tot voor een jaar ondenkbaar in dit toneelhuis. Bovendien: dit type theater met een hoge politieke urgentie is eerder gemaakt en wordt elders (Milo Rau, Hebbel am Ufer, Rimini Protokoll) vooral beter gedaan. Veel beter.
Onze Holland Festival-voorstelling is te gast in de Schaubühne van Thomas Ostermeier. Hij sprak dit weekend openlijk zijn vrees uit over de wonden die de Volksbühne-kwestie nu alsnog gaat slaan in het Berlijnse theaterlandschap. Dercon is schandalig behandeld, stellen in een persverklaring de cultuurpolitieke mannetjesputters die Dercon een vol jaar lang schandalig hebben behandeld. In Berlijnse filmhuizen loopt de lange documentaire Partisan over een kwart eeuw Volksbühne onder Castorf, een kritiekloze heiligverklaring. De film maakt pijnlijk duidelijk dat het partizanentijdvak onder zijn leiding definitief voorbij is. De stortregens van dit weekend hielpen niet echt – het huis aan het plein van ‘rote Rosa’ ligt er inderdaad verdomd alleen gelaten en enorm verweesd bij.