Als de gaswinning stopt, houden de bevingen voorlopig nog niet op

Het vertrek van Hans Alders als Nationaal Coördinator Groningen roept verschillende reacties op. Een ingezonden brief in het Dagblad van het Noorden noemt hem een sluwe vos. Maar de burgemeester van Appingedam vindt het vreselijk dat hij stopt: ʻHij was in het gasdossier een baken van rust en betrouwbaarheid.ʼ En de voorzitter van het Gasberaad zegt: ʻJe krijgt niet snel een betere dan Alders.ʼ Minister Wiebes houdt het kort: hij heeft ʻbegripʼ voor het besluit van Alders en dankt hem voor ‘de grote betekenis van zijn inspanningen voor Groningen’.

Wiebes kreeg de handen op elkaar toen hij aankondigde dat de gaswinning helemaal wordt stopgezet, en dat de Staat alle schade netjes gaat afhandelen. Maar nu stelt hij een kleine 1600 hersteloperaties uit waar Alders al afspraken voor had gemaakt. Want waarschijnlijk, is zijn redenering, hoeft er nu minder te worden hersteld. En zo zette hij Alders opzij, nadat die met jarenlang praten net wat vertrouwen in de overheid had teruggewonnen.

Zoʼn ingewikkeld probleem als het aardgas hebben we waarschijnlijk niet eerder gehad. Neem dit gegeven: volgens een overeenkomst uit 1963 tussen de Staatsmijnen, de NAM en de voorlopers van Shell en Exxon-Mobile kan de gaswinning pas stoppen als het Groninger veld economisch is uitgeput. Dus als Wiebes zegt dat de gaswinning in Groningen uiterlijk in 2030 wordt stopgezet, kan dat lastig worden.

En dit: je mag aannemen dat het bouwkundig herstel van de woningen uiteindelijk toch door moet gaan. Want als de gaswinning over een jaar of twaalf stopt, houden de bevingen voorlopig nog niet op. Ook interessant: als het bouwkundig herstel van de woningen in het huidige tempo wordt voortgezet, las ik, zijn we er nog 250 jaar mee bezig.

Ondertussen zou je haast gaan denken dat de hele gaswinning in 2030 stopt, maar dat geldt alleen voor het Groninger veld. Nederland heeft daarnaast nog 240 zogenaamd kleine velden, en daar wordt de activiteit flink opgeschroefd. Volgens de huidige plannen tot 2050. Wiebes zegt dat hij geen vergunningen meer geeft voor het zoeken naar nieuwe kleine gasvelden. Maar met die 240 waar al een vergunning voor is, komen de belanghebbenden toch een heel eind.

Toevallig woon ik zelf op zoʻn klein veld, en ik volg een beetje hoe zoiets gaat. Er is hier net een zogeheten ʻOmgevingsprocesʼ begonnen. Dat Omgevingsproces wordt ondersteund door ʻeen in dit soort processen gespecialiseerd onderzoeksbureau. Zij hebben onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van een Omgevingsproces en hoe dat er uit zou kunnen zienʼ. Volgens het conceptrapport blijkt nu het volgende, ik citeer de mededeling van de gemeente: ʻEen van de nadrukkelijke wensen vanuit de omgeving was meer informatie te krijgen over de effecten van gaswinning en de locatiealternatieven.ʼ Voor wie het interesseert is er, ik verzin het niet, een ʻbijpraatsessieʼ georganiseerd.

Er zal dus nog volop gas worden gewonnen. Het gebruik van fossiele brandstoffen is geen goed idee, en het voorgenomen fracken al helemaal niet. Maar de gigantische welvaart waar we in leven, is aan het gas te danken. En daar valt moeilijk een punt achter te zetten. Tot vorig jaar heeft het aardgas de Staat 290 miljard opgeleverd.

Ik ken mensen die niks van Alders moeten hebben. Maar in Appingedam kreeg hij een staande ovatie. Als de bestuurlijke problemen onoverkomelijk zijn en zo chaotisch als met deze aardgasramp, is er zo iemand als Alders nodig. In ongebruikte opnames voor de film Geschenk uit de bodem vertelt hij hoe hij de dingen aanpakt. Ondanks de typerende omhaal van woorden is hij eigenlijk volstrekt helder:

ʻJa, het besef dat we hier te maken hebben met door menselijke activiteiten veroorzaakte aardbevingen, op een schaal, met een impact die we eigenlijk niet kennen, waar geen bestuurlijke afbakening bij is, het gaat over meerdere gemeentes, het gaat over groot grondgebied, het gaat over verantwoordelijkheid van heel veel partijen. En hoe los je dat nou op. Want als je het niet oplost, gaat het echt mis. En dat betekent misschien buiten de gebaande kaders denken, en dat betekent misschien niet de mooiste oplossing maken, en misschien maar een deel eerst, en dan weer een ander deel. Maar de enige manier, kijk, ook iets wat moeilijk is kan alleen maar aangepakt worden door de eerste stap te zetten.ʼ

Misschien zijn het de woorden van een sluwe vos, maar ik denk het niet. Het Dagblad van het Noorden vroeg Alders vorige week: ʻZiet u voortekenen dat lokale bestuurders ten strijde trekken tegen het rijk?ʼ Zijn antwoord: ʻMet mijn vertrek leg ik de loper voor ze uit.ʼ