Londen – Wat als Adolf Hitler Engeland had weten te bezetten? Zouden de Britten in verzet zijn gegaan? Of zou Keep Calm & Carry On het devies zijn geweest? Een vijfdelig bbc-drama gaat in op die vraag.

De Ritz is omgedoopt tot ‘Fritz Ritz’, aan de Big Ben hangen banieren met hakenkruisen en Buckingham Palace ligt half in puin. Winston Churchill is al geëxecuteerd, de koning is ziek en jonge Engelse vrouwen worden gebruikt als prostituees. Het noorden van het land is nog vrij, maar het zuiden lijdt onder de terreur van de ‘Herberts’. Londen ziet er grauwer uit dan gebruikelijk. Iedereen rookt, dat mag nog wel. Zulks is het decor van SS-GB, de verfilmde thriller die Len Deighton eind jaren zeventig schreef.

De vraag was al eens ironisch behandeld door P.G. Wodehouse. In een van zijn verhalen krijgen invasielegers ruim baan, mits ze niet over de golfbanen zouden marcheren. Het grijze gebied tussen collaboratie en verzet wordt in SS-GB belichaamd door hoofdinspecteur Dougie Archer, gespeeld door Sam Riley, een acteur die bekend was geworden door zijn vertolking van Joy Divisions Ian Curtis in Control. Archer onderzoekt een merkwaardige moord op een antiekhandelaar. Het is een oorlogsdrama met vleugjes Casablanca en ‘Allo ‘Allo. De jonge weduwnaar raakt verzeild in een machtsstrijd tussen de SS en de Wehrmacht, terwijl hij onder grote druk staat zich aan te sluiten bij het verzet, dat op steun wacht vanuit de VS. De morele vraag is interessant in een land dat voor het laatst in 1688 met een invasie te maken had, al zien de Britten Willem III van Oranje als genode gast. Trots zijn de Britten nog steeds dat hun land tijdens de Tweede Wereldoorlog een baken van licht bleef terwijl Europa onder de gelaarsde voet werd gelopen. ‘Two World Wars and One World Cup’, klinkt het hier soms, na wat drank. Nigel Farage trakteerde zijn Duitse vrouw zelfs op dit liedje.

Dat de nazi’s nooit voet aan wal hebben kunnen zetten speelt ook mee in de koele houding jegens de EU. Alle lidstaten hebben door de eeuwen trauma’s opgelopen, door de nazi’s, door de communisten en door verschillende dictators – en in Ierlands geval: door de Britten. Het idee ‘dit nooit meer’ – zo cruciaal op het vasteland – is daarom minder sterk aanwezig op het eiland.