Toen de trappen opnieuw waren geschuurd en geschilderd, en meer vierkante meters muur dan ik mij kan herinneren, was het tijd om het huis in de verkoop te doen. Het vorige verkocht ik bijna vijftien jaar geleden en intussen is er veel veranderd. Het hippe, jonge makelaarskantoor is helemaal WhatsApp en social media. Ze stuurden zelfs een styliste die een wijnfles en twee glazen op de balkontafel zette. Ik wilde nog zeggen dat ik alleenstaand was en nog liever gevlekte bananenschurft kreeg dan dat ik op het balkon ging zitten, maar voor het zo ver kwam werd ik bevangen door een overweldigend gevoel van futiliteit. Ik zou het per slot van rekening ook nooit gezellig vinden om een sprei over het voeteneinde van het bed te leggen of Artusi’s standaardwerk over de Italiaanse keuken op het kookeiland, naast een schaal met drie rustieke uien en een bos wortels.
Ik kon mij beter met andere dingen bezighouden. De bank, bijvoorbeeld. Om die op de hoogte te brengen van de ophanden zijnde verkoop had ik een afspraak gemaakt via de website. Ik werd ’s avonds teruggebeld door een thuiswerker die meedeelde dat er over vier weken een gaatje was. Vier weken. En dat voor de bank die zo’n beetje elke dag op tv adverteert met ‘een hypotheek binnen een week’.
Ik weet niet wat het is, maar ik word elke dag een beetje marxistischer.
Een maand later zat ik in een glazen kubus en vertelde mijn verhaal aan een mevrouw van de bank. Hield ik er rekening mee, vroeg ze, dat ik een nieuwe hypotheek moest afsluiten als ik onverhoopt alleen in het pand bleef wonen? Ik zei dat dat zijn voordelen had, want de rentestand was inmiddels een stuk gunstiger. De bankmevrouw schudde haar hoofd. Nee, ik mocht dan niet tegen de actuele rente afsluiten. De oude zou blijven gelden.
‘Maar u zegt net dat er dan er een nieuwe hypotheek moet worden afgesloten, omdat de oude niet meer geldt.’
Ik wachtte af of ze het zou zien. Dat gebeurde niet.
Ik heb een boel geleerd van Ockham en Wittgenstein, maar op de een of andere manier heeft de filosofie me nooit kunnen helpen in dit soort situaties. Ik moest denken aan wat mijn vader vroeger zei: ‘Wie aan de bank rijk wordt, wordt nooit meer arm.’
Ik ben helemaal niet van plan in een huis van 255 vierkante meter te blijven wonen. Ik wil Rotterdam verlaten en terug naar het oosten en daar in bos of op hei schrijven en lezen en een antwoord vinden op de vraag waarom mensen en instanties nooit met argumenten te overtuigen zijn, waarom logica zo’n onbelangrijke rol speelt in het leven. En waarom banken zich altijd voordoen als fijne meedenkers die het beste met je voor hebben, maar zich ondertussen gedragen als gieren die rondcirkelen boven de eenzame wandelaar in de woestijn.
Logica en politiek verhouden zich helemaal nogal moeilijk ten opzichte van elkaar. De koper van mijn huis wil het pand splitsen in appartementen. Dat ligt voor de hand, want daar is veel behoefte aan. Jonge tweeverdienende Amsterdammers stromen naar Rotterdam, waar ze nog kunnen kopen. Die zoeken geen huis van drie verdiepingen. Maar de gemeente kan splitsing afwijzen. Voor mijn wijk, in het midden van de stad, is dat zelfs beleid. Verderop in de straat is het wel gebeurd, maar dat was al weer een paar jaar geleden, dus daar kun je je niet op beroepen. Beleid is net het weer: veranderlijk en je kunt er niets aan doen.
Ik heb de gemeentelijke stukken doorgekeken en kan niet ontdekken waarom splitsing in mijn straat niet mag. Alleen maar dát het niet mag. Mijn ex, die als stedebouwkundige dicht bij het vuur zit, zegt dat het een politieke keuze is, dat het een kwestie is van wat de gemeente met de stad wil. Maar verderop zat een tijdje een bordeel. Dat mocht weer wel. Ja, zegt mijn ex, maar toen prostitutie werd gelegaliseerd moesten er ook plekken komen waar dat uitgeoefend kon worden. Dus…
De logica van de bureaucratie is die van de Rode Koningin.
Zou de wereld beter af zijn als logisch denken regeert? Ik zeg onmiddellijk ja, maar ik heb alle Star Trek-afleveringen van alle ooit gemaakte series wel vijf keer gezien en voel me meer Spock dan James T. Kirk.
Logica is moeilijk omdat je het er soms mee oneens bent en dan moet accepteren dat je ongelijk hebt.
Er is een computerprogramma om acties en handelingen te automatiseren. ITTTH, heet het: If This Then That. Je voert in dat als A gebeurt B daar dan op moet volgen. Op die manier automatiseer je steeds terugkerende handelingen of acties. Je zou volgens dat principe een programma kunnen maken dat helpt logisch te denken. Met een appje op de telefoon kunnen mensen, door gegevens in te voeren, beslissingen nemen over zichzelf, anderen en hun omgeving. Een socratische app. Als ik dit wil, volgt daaruit dat. De werkelijkheid buiten de computer is natuurlijk complexer, maar we kunnen die complexiteit simuleren door plus- en minpunten onder te brengen in een boomdiagram of een flowchart. Hoewel het dan weer verdacht op nadenken begint te lijken. En nadenken was nu net het probleem.
Misschien is de eenvoudigste oplossing dat we filosofie als verplicht vak invoeren op school. Een kwartiertje per dag, als de melk wordt uitgedeeld en gedronken. Voor een gezonde geest in een gezond lichaam.