Als twee tortelduifjes die elkaar net hebben gevonden, zo ogen de hoogblonde dames Kamilia Koutet (25) en Linde (23) schuifelend op de dansvloer. Op de Sugarparty van Pink Marra-kech kijken de aanwezigen hun ogen uit. ‘Om zo samen te kunnen zijn, daar krijg je toch kippenvel van?’ fluistert een Mohammed, die zelf langzaam de weg uit de kast probeert te vinden. Het is inderdaad een verrassend en een tegelijk (ook voor mij) ontroerend gezicht om een Marokkaans-Nederlandse en een Hollandse vrouw als zo vanzelfsprekend dolverliefd en bovenal openlijk samen te zien.
Ze maakten er zelfs een nummer over Samen zijn inclusief bijbehorende hoog-romantische videoclip – in liefdesstad Parijs natuurlijk. Kamilia (dit is haar artiestennaam) is singer-songwriter die ooit op haar twaalfde begon met het schrijven van gedichten en tegenwoordig haar leven verwerkt tot tracks met een boodschap. Zo ook deze. Uniek: met Samen zijn staat de Marokkaans-Nederlandse niet alleen voor haar liefde voor vrouwen, in de clip is het koppel voortdurend gezamenlijk in beeld. Daarmee is Kamilia de eerste Marokkaanse die op deze manier openlijk en zeer zichtbaar voor haar relatie met haar vriendin uitkomt.
‘Er moet verandering komen in het altijd abstract houden van die geaardheid. Dat je ervoor uitkomt is één, maar je hebt naast een eigen leven ook een leven samen met je partner. Ik denk dat het heel belangrijk is daar ook voor te staan en mee naar buiten te komen, want daar gaat het in de Marokkaanse gemeenschap mis. Vrijwel niemand durft voor z’n partner te staan, ook hetero’s niet. Voor mij is de liefde zelf belangrijker dan mijn geaardheid. In essentie zijn we allemaal mens. En dat is mijn uitgangspunt’, zegt Koutet. ‘Mijn boodschap is niet: ik ben gay. Mijn boodschap is: ik houd van haar en ik wil met haar zijn.’
Linde,, die zelf nooit eerder een relatie met een vrouw had, vult aan: ‘Je houdt niet van iets, je houdt van iemand.’ Het nummer bleef niet onopgemerkt. Kamilia werd artiest van de week op Radio FunX en treedt de komende dagen onder meer op tijdens de opening van Pride Amsterdam en op verschillende andere roze evenementen en festivals in de stad.
Een feest voor de liefde dus, maar er ging een lange weg aan vooraf. ‘Het was één maand rozengeur en maneschijn, toen brak de sh*t los’, merkt Linde nuchter op bij onze volgende ontmoeting in Meram Osdorp. Beide dames komen goed gestyled in hotpants en strakke topjes vrolijk het terras op lopen. De aanwezige klanten die respectievelijk een stuk gesluierder en/of bedekter zijn verdraaien ongeveer hun nek. Linde voelt zich zichtbaar ongemakkelijk. ‘Ik voel me wel heel erg bekeken’, zegt ze terwijl ze haar topje nog wat omhoog trekt. Koutet heeft echter lak aan het hoorbare gemompel. ‘Echt laat die mensen. Hebben zeker niets beters te doen. Maar laat die gasten daar niet over jou beginnen, dan maak ik ze af.’ Maar we besluiten na het eten toch maar te vertrekken en het verdere gesprek toch op een comfortabele plek aan mijn keukentafel te voeren.
‘De eerste paar dates (de twee vonden elkaar op Tinder) waren nog bizar ook omdat díe daar’ – ze wijst op haar vriendin – ‘het nodig vond telkens haar hele familie mee te slepen.’
‘Wat moest ik doen!’ reageert Koutet met haar handen in de lucht. ‘Het was ramadan en ik was doodsbang dat je me zou gaan zoenen of zoiets.’
‘Ik dacht echt, wat is dit nou weer?’ vervolgt Linde nog even verbouwereerd als op de eerste dag toen ze zonder enige uitleg in een auto met zusje, vriendlief en nieuwe vlam richting Amsterdam stapte. ‘Ik had geen idee wie die mensen waren. Niemand legde me wat uit, natuurlijk. Eenmaal aangekomen bleef haar familie als chaperonnes maar achter ons aan lopen. Zo gingen de eerste vier dates, tot ik het heft maar in eigen handen nam. Ondertussen zeiden mijn vriendinnen: “Een Marokkaanse? Die zit in de kast.” Ik dacht: nou die familie mag juist wel wat meer op de achtergrond. Overigens zei mevrouw hier dat haar familie helemaal verkaast was en dat alles dus helemaal oké was. Nou mooi niet dus.’
Koutet kijkt betrapt opzij. ‘Mijn tantes zijn ook echt heel verkaast. En m’n broertje en zusje en zo. Zij wisten alles. Maar mijn moeder, dat was even een ander verhaal.’ Overigens was Linde’s thuissituatie niet beter. Door omstandigheden werd ze gedwongen het ouderlijk huis te verlaten. Het gooide de twee in het diepe. Zonder het zo snel al te willen ging het koppel samenwonen.
Koutet werd geboren in Enschede, maar kwam op vierjarige leeftijd in de Rotterdamse wijk Zevenkampen terecht. Haar beide ouders komen uit de blauwe stad – Chefchaouen – in Noord-Marokko. Thuis werd Nederlands en Arabisch gesproken. Het gezin is altijd ondernemend geweest. Die doortastendheid zie je bij Koutet terug, die er alles aan wil doen om als artiest door te breken. Het liefst in de Verenigde Staten. De twee maken er al plannen voor.
Koutet begon via het vmbo en de havo aan de opleiding media en entertainment (‘om maar vooral te bewijzen dat ik wel naar het hbo kon, daarbij had mijn vader graag een studie willen doen’) maar ontdekte na een half jaar dat ze gewoon muziek wilde maken, stopte haar studie en stortte zich volledig op de muziekindustrie.
Linde is beautyspecialist, al is ze door een ongeluk in groep acht waarbij ze van het dak viel ernstig arbeidsbeperkt geraakt. ‘Ik heb het zo vaak geprobeerd maar mijn rug trekt het echt niet, ik verga van de pijn. Zelfs dit zitten nu is al slopend.’ Normale schoolgang of studeren zat er niet in. Ze werd naar speciaal onderwijs en ten slotte een prive-instelling gestuurd en bracht haar tienerjaren vooral liggend op bed door. Op haar achttiende ging ze uit huis, maar met een krappe uitkering en een vijandig huursysteem was ze genoodzaakt weer bij haar moeder te gaan wonen. Tot de spanningen te hoog opliepen.
‘Als je een uitkering hebt en ook nog jonger bent dan 23 en dus geen recht hebt op huursubsidie zit je echt vast. In de particuliere sector willen ze niet aan iemand met een uitkering verhuren. Voor een sociale huurwoning moet je jaren op een wachtlijst staan. Ook al was ik uit huis gezet, ik kwam niet voor versnelling in aanmerking. Na je achttiende kan jeugdzorg niets meer voor je doen en de gemeente wilde ook niet helpen. Uiteindelijk mocht ik op kamers in een tienermoederhuis. Maar dan had ik bezoektijden tot negen uur, mocht ik maar twee keer per week het huis uit, constant cameratoezicht, zij hadden mijn sleutels en konden ieder moment binnenkomen. En het ergste van alles: mijn hond mocht niet mee. Die had ik van mijn moeder gekregen omdat ik altijd maar werkloos thuis op bed lag. Ik kan daar echt niet zonder.’
Zo gelukkig als ze in de liefde is nu, zo ongelukkig was ze toen. ‘Ik heb in mijn tienerjaren echt alles op tv gezien wat er maar te kijken valt.’ Linde ontwikkelde in die stille uren een volledig eigen band met God – los van een bepaalde religieuze richting of achtergrond. In onze verschillende ontmoetingen ben ik telkens verrast door haar assertiviteit en doordachte, tegelijk vaak zeer praktische, advies. Tegenwoordig komen haar fashion- en make-up-skills wel degelijk goed van pas. Linde verzorgt de visagie en outfits tijdens Koutets optredens en is haar manager.
Terugkijkend heeft Koutet eigenlijk altijd geweten dat ze op vrouwen valt. Toen ze nog kind was schreef ze op een briefje: ‘Ik ben een raar kind.’ Ze schoof het onder de schuifdeur van haar ouders in de hoop dat zij haar uit konden leggen waarom ze zich zo voelde. ‘Ze vroeg me wel: “Wat is er dan?” maar ik kon het niet vertellen. Dus heb ik het weer weggestopt.’ Ze was toen zo’n elf jaar.
‘De islam speelde thuis een grote rol. Op zondag ging ik naar Arabische les en de koranschool. Op mijn veertiende begon ik voor het eerst proberen te vasten tijdens de ramadan. Vanaf mijn vijftiende vast ik volledig. Ik moet wel zeggen dat ik vorig jaar voor het eerst niet alle dagen heb mee-gevast. Vanuit huis kreeg ik de islam mee en leerde ik de regels en verhalen. Maar het kwam niet uit mij zelf. Ik wilde uitzoeken wat de ramadan eigenlijk inhoudt. Waarom doe ik dit eigenlijk? Hoe ouder ik werd, hoe meer ik me af ging vragen wat mijn geloof betekent. Wie is God? Wat is God voor mij? Juist omdat ik die battle heel erg heb gehad, besloot ik vorig jaar: ik doe het nu niet. In het begin voelde ik me heel schuldig. Ik durfde niet. Ik dacht, als ik niet vast ben ik dan slecht? Wat zullen mijn ouders ervan vinden? Ik ging ook smoesjes verzinnen. Als mijn ouders vroegen: “Heb je gevast?” zei ik: “Ja, ik vast gewoon.” Puur om die confrontatie niet aan te gaan. Langzamerhand ben ik wel anders naar mijn eigen keuzeruimte gaan kijken, waardoor ik me veel fijner voel bij de stappen die ik nu zet.’
Koutets ouders zijn niet heel conservatief. ‘Ik mocht wel uit. Tijdens de middelbare-schooltijd was dat nog lastig, maar zelfs dat lukte op een gegeven moment. Maar ik ging natuurlijk nooit gay stappen.’
‘Dronk je?’
‘Ja, soms.’
‘Wisten je ouders dat?’
‘Nee, maar daar praat je niet over. Nou ja, nu worden er wel grapjes gemaakt.’
‘Je broertje is er wel open over. Maar jij en je zusje niet’, merkt Linde scherp op.
‘Ja, maar tegelijk was het bij mijn ouders wel zo dat wat mijn broertje mocht ik ook mocht. Ze vinden het ook niet minder erg als hij rookt dan wanneer ik rook bijvoorbeeld. Daarin zijn mijn ouders echt heel anders dan veel Marokkaans-Nederlandse gezinnen.’
‘Hoe belangrijk is het om soms bepaalde dingen van religie los te laten om te kijken wat er dan overblijft?’ vraag ik.
‘Heel belangrijk. Het zelf kiezen om op een gegeven moment toch te vasten, nadat je het bewust niet hebt gedaan, is veel mooier en dieper.’
Linde heeft een grote rol gespeeld in Koutets religieuze zoektocht. ‘Ik stelde gewoon vragen, bijvoorbeeld: “Waarom vast je?” Daar had ze dan geen antwoord op.’
Koutet: ‘Dan begon ik over de armen, het reinigen van het lichaam, ja, m’n ouders deden het altijd. “Maar waarom doe je het nu echt?” vroeg ze dan. Ik kwam mezelf heel erg tegen.’ In het begin leverde dat spanningen op en reageerde Koutet vaak boos of defensief. ‘Ik raakte heel gefrustreerd. Ik voelde die onmacht. Ik wilde graag iets moois meegeven wat ik van mijn ouders had meegekregen, dus dan riep ik: “Het zit helemaal niet zo!” en dan vroeg zij uiterst rustig: “Onderbouw het dan”, en daar hing ik.’
‘Ik had heel veel vragen’, vertelt Linde. ‘Zeker in het begin.’
‘Hoeveel wist je van de islam?’
‘Niets. Nou ja, ik kende de negatieve dingen ervan. Waar ik heel erg tegenaan liep bij Kam is: “Ja, je zegt wel dat je een moslim bent, maar waarom dan? En waar geloof je dan precies in?” Ze kon daar gewoon geen antwoord op geven. Waar ik zelf ook erg mee zat was waarom ze zich per se moslim wilde noemen en niet gewoon gelovige, zoals ik, omdat ik zelf niet aan een label als moslim of christen doe. En dan kreeg ik het antwoord: “Je bent moslim als je de vijf zuilen doet. Dus als je één keer in je leven naar Mekka gaat” – Koutet begint te lachen –, “geld aan de armen geeft…”’ lacht Linde die met grote vanzelfsprekendheid uitdrukkingen als ‘insh’allah’ hanteert.
‘Leef je volgens de vijf zuilen?’ vraag ik Koutet tussendoor. ‘Bid je bijvoorbeeld vijf keer per dag?’
‘Ehhh nee.’
‘Nou, daar ga je al, de tempel begint al in te storten.’ Koutet en Linde lachen luid. ‘Nee dat klopt, dat gaf ik op een gegeven moment ook wel aan haar toe hoor’, zegt Koutet eerlijk. ‘Het is best wel krom.’
‘Heel veel mensen zeggen dat je moslim bent als je de islamitische geloofsbelijdenis of shaha-da uitspreekt’, merk ik op.
‘Daar sta ik dus niet achter. Dus je gelooft in God en de profeet Mohammed and that’s it? Ik ben nu op een punt dat ik zeg: geloof is iets persoonlijks en je moet het interpreteren zoals je dat zelf doet. Als jij en ik een boek gaan lezen, zal ik het anders waarnemen en in me opnemen dan jij dat doet. Ik noem mezelf moslim, maar wat dat dan is? Goede vraag. Ik noem mezelf zo omdat ik vanuit een bepaalde cultureel-religieuze context en opvoeding kom, maar wanneer je het nu echt bent… Dat blijft een zoektocht.’
De vragen van Linde hebben het geloof van Koutet naar eigen zeggen ‘verbeterd’. ‘Ik heb heel lang geworsteld met mijn geloof omdat ik het niet met mijn identiteit kon verenigen, laat staan mijzelf kon accepteren. Ik heb heel veel weggedrukt. Ben depressief geweest. Weggerend.’
‘Heb je je geloof weggedrukt of je geaardheid?’
‘Allebei, want het kon niet samengaan volgens internet en allerlei rare fora die je te zien krijgt als vijftienjarig kind dat gaat googlen. Je had zelfs een website waar de bijbel en de koran naast elkaar worden gezet, die heb ik ook nog bekeken. Ik werd er helemaal depressief van. Ik had geen mensen om erover te praten. Dus alles wat ik had waren de meningen op internet.’
Linde: ‘Ik vond haar vooral heel bang. Heel angstig in haar geloof. Zo ken ik God zelf helemaal niet. Ik heb haar echt proberen te laten zien dat God van ons houdt en haar zo gemaakt heeft.’
‘Die liefde begin ik nu voor het eerst te ervaren’, zegt Koutet dankbaar. Tegenwoordig lezen ze de kinderkoran en praten openlijk over het geloof.
Koutets eerste liefde betreft een kortstondige romance in Marokko. ‘Dat was voor het eerst dat ik mijn gevoelens echt niet meer weg kon drukken en dacht: “Wat overkomt mij?” Ik had daarvoor wel vriendjes gehad in een poging vooral “normaal” te zijn. Maar nu was ik verliefd. Dat gevoel kende ik helemaal niet.’ Ze werd uiteindelijk met haar gevoelens geconfronteerd door een oud-klasgenoot. ‘Ik had mijn jeugdvriendin vijf jaar niet gezien. Ik vertelde haar over de zomer zonder dingen bij naam te noemen. “Je valt op vrouwen”, concludeerde zij. Dat kwam echt als een klap in mijn gezicht. Ik ontkende het heel hard en werd heel bang van dat idee.
Het heeft een jaar geduurd voordat ik het er weer met iemand over kon hebben. Die vriendin – zelf Marokkaans-Surinaams – viel ook op vrouwen en was daar heel oké mee, maar ik kon haar opmerking pas na een paar dagen verwerken. Toen kwam het gepieker. Wat als ze gelijk had? “Dan ben ik anders dan de rest”, dacht ik. En: “Sh*t! Ik ben iets wat ik helemaal niet mag zijn.” Die liefde in Marokko gebeurde gewoon, het overkwam me, ik dacht er niet bij na, het overviel me compleet. De realisatie van wat dat eigenlijk betekende kwam later pas. Toen kwam ook het schuldgevoel en begon mijn worsteling met het geloof en alle regels die ik had geleerd.’
De eenzaamheid en het verborgen geheim maakten Koutet gevoelig voor manipulatie en chantage. Zo werd ze bijna vier jaar ‘gecatfisht’ door iemand die zich online voordeed als een meisje. ‘Ik heb me heel lang vastgehouden aan iemand die ik niet kende en niet zag. Dat was voor mij natuurlijk heel veilig, want zo bleef het binnenshuis. Elke keer als ik met haar probeerde af te spreken ging het niet door. Ik weet tot de dag van vandaag niet of die persoon eigenlijk wel een vrouw was en hoe oud dan. Ik kon tegen haar alles vertellen, op MSN nog in die tijd, want ik zag haar niet. Ik deelde veel met haar over mijn geloofsworsteling waarover ze dan van alles opzocht en we echt konden sparren. Dat maakte het voor mijn gevoel heel veilig, wat het natuurlijk helemaal niet was. Zij was echt de enige met wie ik hierover sprak.’
‘Ik zei vroeger dat ik mezelf wel verliefd zag worden op een vrouw’, vertelt Linde over haar eigen zoektocht. ‘Maar dat ik mezelf zag eindigen in de stevige armen van een man. Ik had nooit bedacht hoe stevig haar armen zijn.’ Ze kijkt stralend opzij. Dan een stuk ernstiger: ‘Ik was een maand lang zo gelukkig, ik was in mijn hele leven nog niet zo gelukkig geweest. Toen begon de ellende.’ ‘Het is een soort rollercoaster waar je in stapt met happy vibes en daarna wordt die achtbaan gewoon heel eng’, vertelt Koutet.
Omdat de spanningen ook bij Koutet thuis snel opliepen en Linde op straat stond, besloten de twee samen te gaan wonen. Het was voor Koutet het moment dat ze voor het eerst uit huis ging. ‘Mijn moeder vond het vreselijk, maar ik was er eigenlijk ook helemaal niet klaar voor. Thuis werd alles voor me gedaan. Ik had nog nooit de was gedaan of wat ook en had geen idee van de verantwoordelijkheden die bij zelfstandig wonen komen kijken.’
Terwijl Linde vrijwel direct haar moeder vertelde dat ze verliefd was geworden op een vrouw probeerde Koutet de relatie krampachtig voor haar ouders te verbergen. Haar moeder kreeg echter argwaan, riep de familie bijeen, waarna Koutets tantes haar vermoedens bevestigden. ‘Zij wisten het al heel lang, voor hen was het oké en niets raars. Maar mijn moeder was er totaal van slag van. Ze was heel emotioneel, heel verdrietig.’ ‘Ingestort’, corrigeert Linde. ‘Ja, ze was echt ingestort. Ze was heel bang voor wat de buitenwereld ervan zou denken en kon het helemaal niet aan.’
De echte klap voor Koutet waren echter niet de emoties van haar moeder. ‘Ik had steun van mijn vader verwacht. Ik was altijd een tomboy. Als mijn moeder me in een jurkje probeerde te hijsen, was het mijn vader die zei: “Doe nou niet, zo is ze helemaal niet.” En zo waren er meer tekenen waardoor ik dacht dat hij mij wel zou steunen. Maar die steun bleef uit. En dat terwijl een bekend boegbeeld van roze in blauw een goede vriendin van hem is en hij het heel erg met haar kan vinden. Maar zo blijkt maar weer: solidair zijn is één ding, het is toch anders als je eigen dochter een vriendin krijgt.’
Tot de dag van vandaag heeft Koutets vader moeite met de relatie. Wel ondersteunt hij het koppel met praktische hulp. ‘Maar ons in dezelfde ruimte zien vindt hij te pijnlijk. Te confronterend blijkbaar. Hij blijft zeggen dat het in het geloof haram is en komt daar niet uit. Linde kan thuiskomen bij mijn moeder, dan doen we leuke dingen met m’n zusje erbij, maar zodra hij thuiskomt moet zij vluchten.’
Ondertussen heeft Koutets moeder al lang geen angst meer voor de gemeenschap. Trots deelde ze de videoclip van Samen zijn via Facebook, Twitter, WhatsApp en alle andere hedendaagse communicatiemiddelen die ze tot haar beschikking heeft. ‘Dat was twee jaar geleden echt compleet ondenkbaar. Ik had dit in mijn stoutste dromen niet kunnen verwachten. Als ik niet uit de kast was geduwd, had ik er waarschijnlijk nu nog in gezeten’, vertelt Koutet. ‘Ik ben zo dankbaar dat het gebeurd is. En ik realiseer me steeds meer hoe erg we onszelf gegijzeld houden en dit hele systeem met elkaar in stand houden. Ik heb zeven jaar een dubbelleven geleefd en met dit geheim rondgelopen. Ik ben zwaar depressief geweest, had op een gegeven moment zelfs een jaar lang een burn-out van alle spanning en onrust in mijzelf. En ondertussen ontnam ik mijn moeder de ruimte om hier ook in te kunnen groeien en echt van mij te houden zoals ik ben.’
‘Het voelt allemaal nog heel onwerkelijk’, vertelt Linde. ‘Het eerste jaar was vreselijk zwaar. Ik zou Kamilia hebben veranderd. Maar uiteindelijk heeft Kamilia een goed gesprek met haar gevoerd en echt haar hele verhaal verteld en heb ik haar moeder een warm, persoonlijk bericht gestuurd. Toen is alles wonderbaarlijk veranderd. Maar het is heel surreal allemaal. Het was zo’n ellendige tijd. Ik had echt het gevoel dat wat ik met haar had van me werd afgepakt. Ik was echt zo gelukkig, ik zat helemaal in de zevende hemel, maar omdat familie niet kon accepteren dat wij gelukkig waren samen mochten wij dat ook niet zijn. Die druk van buitenaf werkte ook op ons door. Ze liet mij vaak echt letterlijk in de kou staan. Zij ging dan naar binnen en ik wachtte buiten terwijl het min nog wat was.’
‘Alles waar ik bang voor was is uiteindelijk gebeurd’, vertelt Koutet. ‘Ik probeerde beide werelden bij elkaar te houden, tot ik instortte en het echt niet meer ging. Maar… het houdt daar niet op. Dus als ik het nu over zou kunnen doen, had ik het heel anders gedaan. En nu hoop ik verder dat ik vooral muziek mag maken en niet tot die lesbische artiest word gereduceerd. Ik zing en schrijf over het leven. Mijn passie is muziek. Nu is het dit verhaal, maar mijn volgende nummer kan ook over iets heel anders gaan. Dus toen ik laatst voor een tv-programma werd uitgenodigd om als “die Marokkaanse lesbienne” in een huis met andere Marokkanen te gaan zitten heb ik mooi bedankt. Mijn werk en leven gaat om veel meer dan dat.’
De naam Linde is om privacyredenen gefingeerd. Haar echte naam is bij de redactie bekend.
Op 11 mei verscheen Mounir Samuels nieuwste boek God is groot: Eten, bidden en beminnen met moslims (uitgeverij Jurgen Maas)