Een mevrouw aan de deur vroeg of ze mij ‘wat interessante lectuur over Gods plan met de wereld’ mocht aanbieden.
Lectuur. Dat hoor je niet vaak meer. Ik moest ineens weer denken aan een periode in mijn leven toen ik bijna eigenaar werd van een tijdschriften- annex boekhandeltje, dat De Lectuurhal heette en waarvan de omzet voornamelijk werd bepaald door porno. Wat zou er van mij zijn geworden als dat was doorgegaan?
Ik vraag me dat wel vaker af.
Het levenspad is een boomdiagram: een onophoudelijke aaneenschakeling van elkaar uitsluitende keuzes en als je eenmaal op weg bent kun je zelden terug. Onomkeerbaarheid is de doem van het bestaan en daardoor is het leven een heikele aangelegenheid. Voor je het weet sta je in een morsige pijpenla (ja, sorry) tijdschriften te verkopen die relatievormen verkennen waarvan je niets wilt weten. Of je zegt ‘ja’ tegen een mevrouw in grijze plooirok en donkerblauwe lamswollen trui en wordt een paar maanden later wakker in een kringgesprek over ‘Gods plan met de wereld’.
Vroeger wilde ik nog wel eens zeggen dat ik het niet eens was met dat plan, waarna een interessant socratisch gesprek kon ontstaan over de begrippen democratie en zelfbeschikking in relatie tot het Opperwezen. Tegenwoordig zeg ik dat ik joods ben en dat leidt altijd tot een snelle afwikkeling. Ik kan het iedereen aanraden.
Ik geloof niet zo in plannen. Ze zijn meestal het antwoord op een diepgevoelde maar niet gestelde vraag: Is that all there is? Of de vraag die daarop volgt: waarheen, waarvoor. Op de een of andere manier worden mensen heel ongelukkig als het antwoord op vraag 1 ‘ja’ is en op vraag 2 ‘nergens heen, zonder reden’. Ik moet ineens denken aan de eerste lezing die ik na mijn debuut gaf, toen iemand zijn hand opstak en lichtelijk verontrust zei dat het wel leek of ik het leven zinloos vond. ‘Niet zinloos’, zei ik, ‘maar zonder zin.’ Dat bleek niet het opbeurende effect te hebben dat ik ervan verwachtte.
‘Interessante lectuur.’ Mij lag de vraag op de lippen bestorven of er soms nieuws was op theologisch gebied. Het leek mij sterk, maar je weet het niet en ik vind dat je voor de dingen moet openstaan. Ik lees de dagbladen niet meer zo goed en het kan zomaar zijn dat ik heb gemist dat de een of andere theologische faculteit eindelijk heeft ontdekt dat God een gemelijke kabouter is die in een holle boom in Drenthe huist waar hij zich voornamelijk bezighoudt met het uittrekken van hem onwelgevallige vormen van onkruid.
Of iets anders, natuurlijk.
Ik heb niets tegen het geloof of gelovigen, zolang ze ‘het’ maar thuis doen en niet met hun overtuiging gaan colporteren of de heiden met bommen en granaten tot inzicht proberen te brengen. Laat duizend bloemen bloeien, in eigen achtertuin. Ik ga ook niet langs de deuren om mijn visie op de roman in het huidige tijdsgewricht aan de man te brengen. Over lectuur gesproken.
Mensen kunnen hun bek niet houden en dat was nooit een verschrikkelijk probleem tot het internet opkwam. Met de digitale stencilmachine hoef je niet meer langs de deuren met jouw versie van de waarheid. Vorige week kreeg ik van een verre kennis een ongevraagd blog toegestuurd waarin zij huiverde voor 5G, de nieuwe gsm-norm. En zoals dat op internet gaat staat het bol van de verhalen over de enge ziektes die je daarvan krijgt.
Ik werd doorverwezen naar een site waar slachtoffers van gsm-straling over hun ervaringen vertellen. Het is een en al aluminium hoedjes en zilverpapier voor de ramen en er is zelfs een foto van een dame die naar buiten gaat in een soort stralingwerende nikab. Alle slachtoffers reppen van onderzoeken waarin de schadelijkheid van gsm-signalen worden aangetoond – maar die zijn er nauwelijks en als ze er zijn, dan moeten ze met veel korrels zout worden genomen, want het barst in die kringen van de wichelroedelopers en biodynamische bouwkundigen. Dat de Wereldgezondheidsorganisatie onderzoek heeft gedaan waaruit het tegendeel blijkt, is natuurlijk ‘framing’ en ‘ze willen niet dat we de waarheid horen’.
Het wachten is op een ‘unholy alliance’ tussen stralingsgelovigen en anti-vaxxers. Die laatste groep heeft ook weinig bewijs nodig voor haar asociale gedrag. Ik las over een mevrouw die van haar chiropractor te horen kreeg dat ze een beschadigd immuunsysteem had door vaccinatie. ‘Laat de overheid eens echt onderzoeken of het beter is om te vaccineren’, zegt ze. Maar op dat onderzoek is die hele vaccinatiepraktijk nu juist gebaseerd! En een chiropractor? Werkelijk? Waarom de groenteboer niet geconsulteerd?
Volgens mij denken veel mensen dat ze ziek worden van externe factoren omdat ze niet onder ogen willen zien dat ze eigenlijk ziek worden van het leven. De verwachtingen zijn hooggespannen, qua geluk, seks en succes, en als het bestaan geploeter blijkt, bergop zonder uitzicht op beloning in het hiernamaals, dan moet daar een verklaring voor zijn. De oude – de duivel, het aardse tranendal – zijn ten onder gegaan aan secularisatie en ontideologisering. Nu rest alleen nog ‘life sucks and then you die’. Maar dat is onverteerbaar en dan wordt de omgeving, technologie vooral, de bliksemafleider voor het ongemak van onze tijd.
Lazen de mensen maar vaker Prediker.