Rommelig, complex en wreed. Drie bijvoeglijke naamwoorden die historicus Jill Lepore in de speciale Amerika-editie van De Groene Amsterdammer gebruikt voor wat gerust de belangrijkste presidentsverkiezing in decennia genoemd mag worden. Rommelig zijn de verkiezingen inderdaad, met een uit de hand gelopen pandemie die leidt tot constante aanpassingen van de campagnes en de stemprocedures.
Rommelig zijn ze ook omdat er parallel aan de tweestrijd tussen Donald Trump en Joe Biden politieke beslissingen van het allergrootste belang worden genomen. Nog nooit werd een nieuwe opperrechter benoemd zo dicht tegen de verkiezingen. Het is duidelijk dat Trump en de Republikeinen schaakstukken klaarzetten voor een strijd om de uitslag. ‘Grote problemen met poststemmen in heel Amerika. We moeten de einduitslag op 3 november hebben’, was Trumps eerste tweet nadat de aartsconservatieve katholiek Amy Coney Barrett op maandagavond 26 oktober was ingezworen als opperrechter bij het Hooggerechtshof.
Barretts critici vrezen dat haar rechtsoefening zal samenvallen met haar geloofsuitoefening. Niet alleen op medisch-sociale onderwerpen zoals abortus, maar ook als het gaat om deemoedigheid naar autoriteit. Er is geen enkel bewijs voor massale stemfraude in de VS. Of het Hooggerechtshof meegaat in Trumps verdachtmaking van het stemproces kan zomaar de grootste test worden die de Amerikaanse democratie ooit meemaakte.
Complex zijn de Amerikaanse verkiezingen altijd, met elke staat die eigen kiesregels en een eigen electorale dynamiek heeft. Het is een uitvloeisel van democratie op grote schaal, en dat heeft ervoor gezorgd dat verkiezingen in Amerika een spektakel zijn dat met recht de hele wereld elke vier jaar in de greep houdt. Wie moppert dat een klein landje zoveel aandacht besteedt aan de finesses van een buitenlandse democratie, moet bedenken dat de wereld altijd grote belangen heeft bij wat er in de VS gebeurt. Het stuk van Jaap Tielbeke over hoe de VS onder Trump de strijd tegen klimaatopwarming ondergraven, toont dat eens te meer.
Wreed zijn de Amerikaanse verkiezingen deze keer extra vanwege het raciale geweld in de opmaat naar 3 november. De dood van George Floyd, die minutenlang de knie van een onverschillig kijkende agent in zijn nek had totdat hij stikte, toonde hoe Amerika zijn eigen burgers mishandelt. Amerika is een kastensamenleving, stelt journalist Isabel Wilkerson in haar boek Caste: The Lies that Divide Us (Abram de Swaan schrijft er in De Groene een essay over). Een sociaal-raciale hiërarchie wordt altijd met geweld in stand gehouden, zo legt Wilkerson uit. De dood van Floyd was een zoveelste grimmig bewijs.
Caste: The Lies that Divide Us en Jill Lepore’s boek These Truths behoren waarschijnlijk tot de canon die nog wordt gelezen als de dikke stapel boeken over Trumps corruptie en aanvallen op de democratie weer vergeten zijn. Lepore’s these is dat Amerika altijd vecht tegen de eigen onvolkomenheden. Wilkerson laat zien wat de allergrootste onvolkomenheid van Amerika is. Amerikaanse verkiezingen gaan dan ook altijd over wie erbij hoort, wie er mag spreken en wie er namens wie mag spreken, over van wie Amerika is.
Die strijd tegen onvolmaaktheid is tegelijk wat Amerika zijn fascinerende dynamiek verschaft. En daar zit de hoop in wat vanwege pandemie, autoritaire verleiding en diepe verdeeldheid een weinig optimistische tijd is in de VS. Amerika heeft het vermogen om plotseling een nieuwe koers in te slaan. Joe Biden beleeft zijn slotakte, maar is de groenste presidentskandidaat die Amerika ooit heeft gehad. Kamala Harris’ dubbele migratieachtergrond is een signaal dat een functionele multiraciale democratie kan bestaan.
‘Democratie is geen sport voor toeschouwers. Ga stemmen’, stond op een spandoek dat bevestigd was aan de gevel van een kerk in Coatesville, Pennsylvania. Tegenover die kerk was een afgiftepunt voor stembiljetten ingericht. Een verzegelde stalen container onder een partytent, naast de openbare bibliotheek. Het stembureau werd bemand door een echtpaar van middelbare leeftijd. Hij had vorige keer op Trump gestemd, zij op Hillary Clinton. Dat had voor meningsverschillen gezorgd, maar hun huwelijk had het overleefd, grapten ze. Deze keer stemmen ze allebei op de Democratische kandidaat.
Elke paar minuten kwam iemand een dubbelverzegeld stembiljet afgeven. In Pennsylvania, een cruciale swing state, zijn ook poststemmen die tot drie dagen na verkiezingsdag binnenkomen geldig. De vrees is dat daaraan gemorreld gaat worden. Kort voordat Coney Barrett werd benoemd tot opperrechter diende de Republikeinse Partij een zaak in bij het Hooggerechtshof om de drie dagen uitloop alsnog te schrappen, nadat hun pleidooi hiervoor eerder werd afgewezen. Ook de nasleep van de verkiezingen wordt ongetwijfeld rommelig, complex en wreed.
PS De Groene van deze week is goed voor twee weken. Het volgende exemplaar komt uit als we hopelijk weten of Amerika wel of niet verder gaat met Trump