De Mardiganians zijn een christelijke Armeense familie in een dorpje in het Ottomaanse Rijk (in het deel dat nu Turkije is) die behalve de ouders bestaat uit acht kinderen. Wat ze het liefst doen is in hun tuin toneelstukjes opvoeren. Favoriet: ‘De drie geiten’. Ze hebben het goed, er is weinig aan de hand.
Tot er in 1915 geruchten gaan dat de Turken op zoek zijn naar Armeniërs om ze vast te zetten of zelfs te vermoorden, dat zou in Istanbul al gebeurd zijn. Er is een Koerdische buurman die ze waarschuwt en zegt dat ze de bergen in moeten vluchten, waar ze veiliger zijn. Maar dat weigert de vader van het gezin.
Niet veel later komen er inderdaad Turkse soldaten. De mannen van de familie worden vastgezet of gedwongen in het leger mee te vechten en de vrouwen moeten naar de Syrische woestijn lopen, een echte dodenmars. Arshaluys Mardiganian (1901), die later Aurora heet omdat ze haar voornaam in de Verenigde Staten maar moeilijk kunnen uitspreken, ziet hoe haar vader, moeder, broers en zussen worden meegenomen en vermoord. Zelf overleeft ze op wonderbaarlijke wijze de dodenmars, verkrachtingen en andere wreedheden, ze wordt verhandeld en weet uiteindelijk te vluchten naar de stad Erzurum die in handen is van de Russen en reist daarvandaan door naar de Verenigde Staten waar een familielid zou zijn.
Ze is zeventien jaar oud als ze in het land van de onbegrensde mogelijkheden een Hollywoodster wordt, omdat ze de hoofdrol speelt in de stomme film Auctions of Souls, een verfilming van het boek over haar vlucht en de Armeense genocide, dat een internationale bestseller wordt. Ze doet het met tegenzin en alleen om aandacht te vragen voor de verschrikkingen tegen haar volk en om geld voor hen in te zamelen. De film trekt volle zalen, eerst komt de rijke elite en dan de rest van het land.
Honderd jaar later maakt Inna Sahakyan het indrukwekkende Aurora’s Sunrise, ook over het leven van Mardiganian. Het is een animatiefilm met echte beelden van interviews en fragmenten van het verloren gewaande Auctions of Souls; enkele maanden na Mardiganians dood in 1994 werden plots beelden gevonden van in totaal zo’n twintig minuten. Die vorm is mooi gevonden, omdat de beelden worden gebruikt om elkaar te versterken. Eerst animatiebeelden van de dodenmars, dan fragmenten uit de film, dan weer interviewfragmenten waarin Mardiganian zelf vertelt over al het vreselijks dat ze heeft doorstaan.
Aurora’s Sunrise vertelt het ongelooflijke en zeer brute verhaal van een meisje tijdens een genocide. Hoe van de ene op de andere dag geprobeerd wordt haar familie en volk uit te roeien. De beelden zijn soms zo gruwelijk dat het goed is dat er animatie van is gemaakt, wat verder niks afdoet aan het leed.
Alhoewel, hoor je een Aurora op leeftijd vertellen op archiefbeelden van een interview, de werkelijkheid was nog veel gruwelijker dan in de Hollywoodfilm. Bijvoorbeeld de scène waarop vrouwen te zien zijn die nadat ze zijn verkracht worden opgehangen aan een kruis. In het echt werden ze gedwongen om met hun vagina op een houten staaf met een scherpe punt te zitten tot ze overleden, aldus Mardiganian.
Aurora’s Sunrise gaat ook over het vermarkten van trauma’s. Hoe de dan zeventienjarige Arshaluys Mardiganian min of meer gedwongen wordt haar naam te veranderen, ze weigert een andere achternaam aan te nemen omdat ze niet wil dat nog meer van haar Armeense identiteit wordt uitgewist, en hoe ze met een truc de hoofdrol krijgt in de film over haar leven, waarin ze niet zichzelf speelt, maar zichzelf ís. Vervolgens moet ze het hele land door om na het vertonen van de film over haar ervaringen te vertellen, en zo herbeleeft ze steeds weer alle trauma’s. In eerste instantie werkt ze mee, omdat zo veel geld wordt ingezameld voor de slachtoffers van de genocide. Maar het wordt haar allemaal te veel. Tijdens de film wordt zoveel van haar gevraagd dat ze haar enkel breekt. Daarna komt ze erachter dat de tour gewoon doorgaat met een ander meisje dat haar ‘speelt’.
Ergens in de film maakt Mardiganian zich boos over het feit dat de Armeense genocide eigenlijk straffeloos voorbij is gegaan. Er is niemand echt verantwoordelijk voor gehouden. Hoe kan dat? vraagt ze zich af. En belangrijker nog, ze is ervan overtuigd dat als er wel was opgetreden, de Duitsers niet hetzelfde met de joden hadden gedaan. Mede daarom wil ze dat de Armeense genocide nooit vergeten wordt. Wat Inna Sahakyan met Aurora’s Sunrise heeft gedaan is niet alleen aandacht vestigen op die verschrikkingen, maar ook postuum een standbeeld oprichten voor een even moedige als intrigerende vrouw.