Barcelona - Dat het gros van de media om financiële en commerciële redenen steeds minder neigt naar feitenonderzoek en steeds meer naar opinie is een ontwikkeling die ook aan Spanje niet voorbijgaat. De laatste tijd wordt het alleen wel een beetje gortig. Comment is free, but facts are sacred, zei Charles Scott pakweg honderd jaar geleden. Hopeloos achterhaald. Een hele horde journalisten-columnisten heeft schijt aan de feiten en dient zijn mening zo hysterisch en kwetsend mogelijk op.
Een voorbeeld. Aan het begin van dit jaar werd de nieuwe antirookwet van kracht. Spanje kreeg daarmee een wet die het roken in cafés en restaurants verbiedt. Vrijwel het hele parlement had voor de wet gestemd, inclusief de rechtse Volkspartij, die uiteindelijk haar verzet opgaf. Weinig reden voor ophef, zou je denken.
De smaakmakers aan de rechterzijde van het Spaanse medialandschap dachten daar anders over. Hier was niet de volksgezondheid in het geding - in Spanje sterven elke week duizend mensen aan hun tabaksverslaving - maar de individuele keuzevrijheid, althans die van de roker. De krant ABC verweet de regering-Zapatero ‘antirookfascisme’. De hooggeleerde Luis María Anson klaagde over de terugkeer van de inquisitie in Spanje en voorspelde een aanstaand chocoladeverbod, wat waarschijnlijk humor is. Libertad Digital sprak van ‘tabakscommunisme’.
In dezelfde lijn zag dagblad La Razón een duidelijk geval van stalinisme en vreesde voor de instelling van concentratiekampen voor ongehoorzamen en verklikte rokers. De concurrentie van La Gaceta deed daar nauwelijks voor onder en zag de inspiratiebron in weer een andere verwerpelijke ideologie: ‘Als de macht wetten doordrukt langs zo'n weerzinwekkende procedure houdt de democratie op en begint het nazisme. Roken is geen genot meer, het is moord. Bij decreet van Pajín.’
Dit laatste zinnetje verwijst naar minister van Volksgezondheid Leire Pajín. Zij zou ook hebben aangezet tot anonieme aangifte van overtreders van de wet.
Die beschuldiging, herhaald door bijna alle dagbladen, was gebaseerd op een uit zijn verband gerukt fragment uit een interview met de minister, en naar aanleiding van een vraag die het onderwerp van de aangiftes aansneed. Bovendien bleek de toevoeging ‘anoniem’ niet alleen verzonnen, maar ook onjuist: wie aangifte wil doen moet zich legitimeren. Overigens maakte de minister duidelijk dat zij voor het respecteren van de wet vertrouwde op de ‘maatschappelijke consensus’, niet op razzia’s tegen overtreders.
Maar door zulke feiten liet schrijver Arturo Pérez-Reverte geen mooi verhaal verpesten. Ook hij kon de verleiding niet weerstaan om de regering-Zapatero te vergelijken met het naziregime, zij het iets subtieler: ‘Anne Frank rookte trouwens. Zij werd verklikt door een buurman toen zij naar het buurtcafé ging om te roken.’