Ze negeerden de discussieleider en stelden het publiek staccato honderden, soms diepgaande vragen – of je wel eens twijfelt, of je altijd twijfelt, of je bereid bent je leven drastisch te veranderen en of je dat ook wel eens doet –, waar met het opsteken van vingers op kon worden geantwoord. Het was een mooie voortzetting van hun door Mijke de Jong geregisseerde film, waarin ze zeggen op te houden te acteren en laten zien echt in de wereld te willen ingrijpen. Hilarisch, soms ontroerend, heel herkenbaar.
De artistiek directeur van het Holland Festival Ruth Mackenzie geeft het jonge Wunderbaum een belangrijke plek in de programmering. Dat doet zij ook met de voor velen, ook voor mij, nog onbekende Oostenrijkse componiste Olga Neuwirth, een soort muzikale Elfriede Jelinek, met wie zij vaak samenwerkt in opstandige werken. Kloing! is een heel vermakelijk multimediaal stuk, waarin pianist Marino Formenti het gevecht aangaat met een computergestuurde Bösendorfer-vleugel, die als een pianola eigenzinnig zijn toetsen laat bewegen, zodat de arme pianist er uiteindelijk niet meer tussen kan komen. Gelaten ziet en hoort hij hoe de toetsen onweerstaanbaar heen en weer blijven gaan. Er is tijdens dit festival meer bizarre muziek van Olga Neuwirth te horen, zoals het mede op Prometeo van Luigi Nono geïnspireerde ruimtelijke werk Le encantadas in de gashouder van de Westergasfabriek.
Het is spannend te zien hoe het festival zich onder de nieuwe directeur zal ontwikkelen. Zij praat over de happy many en lijkt een groter publiek te willen trekken, bijvoorbeeld met relatief goedkope Proms-concerten, waar de grote zaal van het Concertgebouw voor wordt leeggeruimd. Tegelijkertijd heeft zij het ook over het avontuur en belooft eigenzinnige, nieuwsgierig makende en genres doorkruisende gebeurtenissen. Er lijkt een tegenstrijdigheid te zitten in die twee ambities.
De opening van het festival met Die Stunde da wir nichts voneinander wussten, een woordeloze voorstelling door Peter Handke in 1992 ontworpen, was avontuurlijk genoeg. Het regisseursduo Ene-Liis Semper en Tiit Ojasoo uit Estland heeft van Handke toestemming gekregen bij het Hamburgse Thalia Theater zijn uitgebreide regieaanwijzingen te actualiseren en te wijzigen. Ik zag er zeker niet de door het festival beloofde Europese eenheid in, maar ook geen realistisch plein vol mensen en verkeer. Ik meende tegen een beweegbare grijze muur de overgang te zien van de twintigste naar de 21ste eeuw. Mannen met aktetassen maken plaats voor vrouwen met aktetassen. Er scharrelt een enkele bejaarde tussendoor. Daarna lopen ze allemaal met verhuisdozen te sjouwen, alsof ze door de crisis hun baan en hun huis zijn kwijtgeraakt. Nog later is iedereen op het toneel bejaard en krakkemikkig, het werk wordt gedaan in Azië. En nog weer later hebben de Aziaten ook de aktetassen overgenomen en dus de macht. De Europeanen scharrelen nu als irrelevante gekken rond.
hollandfestival.nl
Beeld: Stop Acting Now, Wunderbaum (Wunderbaum)