Wir schaffen das, zei bondskanselier Angela Merkel vorig jaar. Een samenvatting van de Duitse politiek. Er zijn daar nu een miljoen vluchtelingen. Ze blijft bij haar opvattingen, maar het land is veranderd. Pegida, de beweging ‘ter verdediging van het Avondland tegen de islam’, in 2014 opgericht in Dresden, had al een groeiende aanhang. Sinds de aanrandingen in Nieuwjaarsnacht in Keulen is die verveelvoudigd.
Merkel en haar geestverwanten zijn te optimistisch geweest. Door de aanhoudende stroom vluchtelingen verandert de Europese politiek. Dat is niet alleen in Duitsland het geval. In ieder Europees land is rechts aan de winnende hand. Hier zou volgens de peilingen de PVV van Wilders nu met 42 zetels de grootste partij zijn.
Dat is geen wonder. Alle partijen zijn het erover eens dat de vluchtelingenstroom moet worden geremd. Maar hoe? Er werd op gerekend dat in de winter de stroom aanmerkelijk zou afnemen. Er zijn er wel minder gekomen maar toch veel meer dan was verwacht. Turkije zou een remmende rol spelen. Dat gebeurt wel, maar de Turken doen minder dan werd aangenomen. En er is nog een verwachting die niet is uitgekomen: op de Duitse arbeidsmarkt is ruim plaats voor allerlei soorten vakmensen, maar de voorzitter van een van de werkgeversbonden schat dat tachtig procent van de gevluchte mannen ongeschoold is.
De kern van het probleem is dat binnen een betrekkelijk korte tijd honderdduizenden vluchtelingen uit een volstrekt andere cultuur tot Europa zijn toegelaten. Ze zijn opgevoed met andere zeden en gewoonten, spreken de taal van hun nieuwe land niet, ze zijn primitief gehuisvest en een zeer groot aantal heeft nog geen werk. Dit betekent dat ze steun bij elkaar blijven zoeken. Het is vrijwel onvermijdelijk dat er nieuwe groepsvorming zal ontstaan. Door het zeer verschillende karakter van de nieuwkomers wordt het gevaar van conflicten met de oorspronkelijke bevolking groter. Het vluchtelingenprobleem is al een beladen onderwerp. Ieder incident zal het gevaar van escalatie doen toenemen en daarmee een oplossing verder weg brengen.
Dan is er nog een complicatie. Verreweg de meeste vluchtelingen kwamen tot voor kort uit de oorlogsgebieden van Syrië, Afghanistan en Irak. Er is geen uitzicht dat de strijd in die landen binnenkort zal zijn afgelopen. Maar de laatste tijd komen er ook steeds meer uit Tunesië, Algerije en Marokko. Volgens eurocommissaris Frans Timmermans is dat op het ogenblik zestig procent. Dit betekent dat Europa niet alleen meer als een veilig gebied wordt beschouwd, maar ook als een veelbelovend emigratieland. Dat is een principiële verandering die maakt dat medemenselijkheid in de Europese politiek een geringere rol zou kunnen gaan spelen. Maar dat is het volgende probleem: er is geen gemeenschappelijk Europees beleid.
Een hermetisch gesloten buitengrens, zou dat de oplossing kunnen zijn? Dan moeten alle daarbij betrokken naties volledig meewerken, een opgave die de Europese Unie nog niet tot een goed einde heeft gebracht. En mocht het zo ver komen, dan krijgen we nog meer reportages met hartverscheurende taferelen van verongelukte scheepjes, lijken op het strand en zielige kinderen. Bovendien is het daarvoor al te laat. De klemmende vraag is wat het Europese beleid zal zijn jegens de mensen die er al zijn en die van plan zijn hier te blijven.
Minister Jet Bussemaker van Onderwijs heeft bekend gemaakt dat binnenkort in asielcentra zal worden begonnen met de voorlichting over vrouwen- en homorechten. Vast en zeker nuttig, maar te weinig en te laat. Eén ding is zeker: we krijgen de grote meerderheid van de vluchtelingen hier niet meer weg. Deportatie is uitgesloten. Om nieuwe problemen te voorkomen zou er een reeks rigoureuze maatregelen moeten worden genomen, samengevat in een nieuwe leerplichtwet. Een cursus in Nederlandse zeden en gewoonten. Behoorlijk Nederlands leren spreken. Kinderen zo snel mogelijk naar Nederlandse scholen. In grote trekken: een gedwongen assimilatie. Het alternatief is een stijgende aanhang van rechts met onbekende gevolgen.