Afgelopen maand nam het Australische parlement een wet aan die heel Australië uitsluit van de ‘migratiezone’. Effectief stelt de wet dat zelfs als een boot met asielzoekers in Australië aanmeert die op papier helemaal nooit in Australië is geweest. Dat ontneemt hun het recht hun asielaanvraag in het land af te wachten waardoor de autoriteiten ze kunnen vastzetten in een buitenlands detentiecentrum. De Labor-regering opende in de afgelopen jaren centra in Papoea-Nieuw-Guinea en op Naura, Micronesië.
Door Australië nu officieel onbereikbaar te maken voor bootvluchtelingen heft de Australische regering naar eigen zeggen een oneerlijke tegenstelling op tussen asielzoekers die onderweg worden opgepikt en degenen die het vasteland weten te bereiken: beide groepen vallen nu onder verplichte detentie in gesloten asielzoekerscentra zo ver mogelijk van de Australische kust.
De Labor-regering kopieert daarmee beleid van haar gehate voorganger John Howard, over wie de mythe bestaat dat hij de ‘boten wist te stoppen’. In 2001, bij de invoering van zijn detentiebeleid, arriveerden 5526 boten. Het jaar daarop waren het er slechts twee. Maar in 2001 vond ook de grootste ramp met een asielzoekersboot ooit plaats: volgens officiële cijfers toen verdronken 352 opvarenden op weg naar Australië, waaronder bijna 150 kinderen. Tony Kevin, auteur van het boek Reluctant Rescuers, over de halfhartige houding van de Australische kustwacht als het gaat om schipbreuk van vluchtelingen, stelt dat de daling vooral daardoor werd veroorzaakt.
Sinds Labor de buitenlandse detentiecentra heropende is het aantal boten echter niet gedaald, en deze week verdronken opnieuw meer dan vijftig bootvluchtelingen. Weinig experts geloven dan ook dat de virtuele opheffing van Australië de trend zal stoppen.
Psychiaters roeren zich inmiddels in het publieke debat over de geestelijke tol die jarenlange detentie eist, en economisch staan de kosten van de buitenlandse detentiecentra in geen enkele verhouding tot opvang in Australië zelf. Bootvluchtelingen vormen niet meer dan een miniem percentage van Australië’s asielzoekers. Maar doen alsof ze niet bestaan is natuurlijk net zo min een oplossing als Australië opheffen.