Marseille - ‘Alles is waar en alles is gelogen in Marseille’, schrijft Franz-Olivier Giesbert in L'Immortel. In deze literaire thriller verhaalt de Franse sterschrijver over Jacky Imbert, bijgenaamd Jacky Le Mat, in de jaren zeventig een van de grote peetvaders van de onderwereld van Marseille. Imbert werd in 1977 slachtoffer van een afrekening: in een parkeergarage in Avignon openden acht mannen het vuur op hem. Hij incasseerde 22 kogels, maar overleefde de aanslag en was zodoende weer een bijnaam rijker.
De actie bleek een streek van weer een andere peetvader uit le Milieu: Gaetan ‘Tany’ Zampa, als drugshandelaar destijds een van de acteurs in wat bekendstaat als The French Connection, de heroïnesmokkelroute die van Turkije via Marseille naar de Verenigde Staten voerde. Zampa’s einde was weinig glorieus. In 1983 werd hij gearresteerd toen justitie de handen wist te leggen op zijn administratie, volgens de legende op het spoor gezet door Imbert.
Tegen de muren van de beruchte gevangenis Les Baumettes bleek Zampa minder goed bestand, helemaal niet toen hij ontdekte dat er van zijn reputatie weinig over was. Zijn medegevangenen noemden hem spottend ‘de Peetmoeder’. Hij besloot een zelfmoordpoging voor te wenden om zo een overplaatsing naar een ziekenhuis (en vanuit daar de vrijheid) te bewerkstelligen. Maar de ophangpoging liep uit op een fiasco. Zelfs de pen, ijlings door een celgenoot in Zampa’s hals gestoken, bood geen uitkomst.
Imbert ging het beter af. Hij ging met pensioen en trouwde een veertig jaar jongere vrouw met gevoel voor humor: ze startte een kledingwinkel onder de naam Le Matou in de buurt van de Vieux Port. Bovendien werd L'Immortel dit voorjaar verfilmd. Ruim een miljoen mensen zagen de film inmiddels en dat verbaast natuurlijk niet. Het grand banditisme Marseillais uit de jaren zeventig spreekt nu eenmaal tot de verbeelding. Niet in de laatste plaats vanwege de nauwe banden die er bestonden tussen de peetvaders, lokale politici en bestuurders van voetbalclub Olympique Marseille.
De goede oude tijd? Niet bepaald. Twee weken geleden vond er in de stad een overval plaats die deed denken aan de film Heat. Vier in zwart geklede en met kalasjnikovs gewapende mannen reden een geldwagen klem, vochten zich met explosieven een weg naar binnen en openden en passant het vuur op een toevallig passerende politiebus en op automobilisten op de andere weghelft. Ze kwamen weg met twee miljoen euro.
Een week later volgde een golf van arrestaties. Ook in het vangnet: Bernard Barresi, ‘un figure du grand banditisme Marseillais’, zoals dat zo fraai heet, en reeds achttien jaar op de vlucht voor justitie. Waarom werd Barresi nu pas gearresteerd? wilden de journalisten weten. Genoot hij wellicht bescherming? De politiecommissaris volstond met het commentaar dat hij ‘helaas niet alle details uit het dossiers kon prijsgeven’.