Een geheim onthuld op een huwelijksreceptie: ten aanschouwe van familie en vrienden bekent bruid Merijn helemaal niet verliefd te zijn op haar kersverse echtgenoot, Camille. Bovendien is ze zwanger van een andere jongen. Dikke tranen, hysterische pubers, aangeschoten ouders. Het is puur melodrama, maar dan wel op curieuze wijze opgenomen in de documentaire stijl van cinema vérité. In deze combinatie ligt de kwaliteit van Finals, een serie gemaakt in opdracht van het weerspannige BNN van wijlen Bart de Graaff.

Voor Bart de Graaff en zijn kersverse omroep was Finals een geschenk uit de hemel; voor het eerst sinds de komst van commer ciële televisie in Nederland migreerden duizenden jonge kijkers van de RTL-zenders terug naar het tweede publieke net. De populariteit van de BNN-series bewijst dat de makers aansluiting hebben gevonden bij het dagelijks leven van de kijkers.

Deze trend werd bevestigd toen sekssymbool Katja Schuurman en ex-TMF-vj Bridget Maasland een politieke serie rond de verkiezingen maakten. Het was carnavaltelevisie die perfect paste bij het door Pim Fortuyn gehypnotiseerde Nederland: net als het kale hoofd, de dikke sigaar en de kleurrijke stropdassen van de vermoorde politicus hadden het decolleté van Katja en het geblondeerde haar van Bridget opeens een subversieve kwaliteit. In de marmeren Haagse wandelgangen van de zwarte mannenpakken droop de slechte smaak van de BNN-meisjes af. Hun koketteren, bijvoorbeeld met SP’er Jan Marijnissen in een dierentuin, druiste in tegen de gekunstelde moraliteit die nog altijd heerst op zowel de publieke netten als in toenemende mate bij RTL4 en 5.

BNN is een bijproduct van de maatschappelijke verandering. Finals laat een Nederland zien waarin jongeren geen gezichtsloze consumenten zijn maar echte mensen. In het huidige klimaat is dat een verademing. Bij de commerciële zenders is televisiedrama niets méér dan kermisvermaak. En bij de meeste publieke omroepen is het genre al jaren praktisch onzichtbaar. Finals is geen meesterwerk, maar de serie straalt tenminste vernieuwing uit. Merijns verraad is bijvoorbeeld een kopie van een soortgelijke scène in de Deense Dogma-film Festen (1998) van Thomas Vinterberg. Behalve de inhoudelijke overeenkomsten — bij Vinterberg gaat het om een bekentenis over kinderverkrachting tijdens een familiereünie — zijn beide scènes uit de losse pols geschoten met een videocamera en gemonteerd in de stijl van cinema vérité, de voorloper van de moderne realiteitstelevisie.

Dit soort rauwe televisie kan vernietigend effectief zijn. De aflevering met het huwelijk tussen Merijn en Camille legt de corrupte ziel van de gegoede burgerstand bloot. Sommige scènes zijn wel mierzoet, zoals het nummer You Are So Beautiful van Joe Cocker dat draait als Jamie in de laatste serie haar lang verloren zus omhelst. Maar Finals heeft iets eerlijks. Jamie: «Wij maken een film over ons leven.» «Ons» is het volk, weten ze bij BNN. En dat is nu, te meer sinds de sluipmoord, aan het woord.