‘Die sukkel is toch bij mensensmokkelaars in een auto gestapt. Opgepakt door de Griekse politie, bestolen, mishandeld, over de grens gegooid. Nu zit-ie weer in Istanbul. Bont en blauw, zonder een cent.’ Mijn vriendin in Amsterdam is de geliefde van een Palestijns-Syrische vluchteling die ooit na vier jaar uitzichtloze ellende in Griekenland de levensgevaarlijke Balkan-route naar Nederland ondernam. Te voet. Hij vertrok met acht anderen uit Thessaloniki. Ze splitsten zich op, eerst in twee groepjes van vier, daarna in vier duo’s. Zes zijn in Frankrijk en België aangekomen. Van twee heeft nooit meer iemand gehoord. Zoals zo vaak gebeurt. Het is wachten op de ontdekking van kleine massagraven in Kroatië, Bosnië en Servië. Daar is de gemaskerde en gewapende politie het wreedst, verdwijnen volwassenen en kinderen het vaakst, spoorloos.

Zijn broer was echter nog in Turkije. Vele pogingen om via de rivier Evros in Griekenland te komen mislukten. Gewelddadige pushbacks, keer op keer. Ditmaal was het gelukt. Eenmaal in Thessaloniki had de geliefde van m’n vriendin zijn broer op het hart gedrukt om in Griekenland vooral níet in een auto te stappen. Ook hij moest lopend door de barbaarse Balkan naar Nederland zien te komen. Over heuvels, door dalen, bossen en rivieren. Altijd op je hoede, altijd uit zicht.

Maar zijn broertje was bang. Door foto’s van de voeten en de rug van zijn broer. Omdat-ie nog een beetje geld had, verdiend in Turkije met onderbetaalde rotklussen, zocht hij toch vervoer en vond een trafficker. Een Syrische vluchteling met een gezin in Athene. Na jaren kregen ze een Griekse status. Integratieprogramma’s zijn er niet in Griekenland, er is geen woonbeleid voor statushouders. Dus werd hij tegen al zijn principes in mensensmokkelaar. Zowel hij als het broertje van mijn vriendin haar lief werd aangehouden, geslagen, bestolen, alle papieren die ze bij zich hadden verscheurd. Geboeid in een busje naar de grens gebracht, met geweld erover gejaagd. Ook de Syriër. Zijn gezin in Athene in een park. De beide mannen in Istanbul op straat. Mijn vriendin: ‘We weten niet of hij het trekt, we zijn bang dat hij het opgeeft.’ Om nog een keer te vluchten? ‘Nee, om door te gaan met leven.’

Het aantal in 2022 getelde doden en vermisten aan de buitengrenzen van Europa, volgens het Missing Migrants Project (IOM): 304