Die heeft haar vader zojuist als vrouw gekleed, gekapt en opgemaakt ‘betrapt’. Nu dwingt hij haar liefdevol naar hem te luisteren. Al op zijn vijfde wist hij dat er iets helemaal niet klopte, maar tegen wie kon hij dat zeggen? Het waren andere tijden. En er was nog geen internet. ‘Ja, internet is geweldig’, zegt Tammy, ooit Sarahs kamergenoot op de universiteit en ongewild getuige van de ontmoeting. Natuurlijk wilde ze weggaan bij een precair vader-dochtergesprek, maar Sarah vroeg haar te blijven. Tammy is bliksemafleider en steun voor zowel vader als dochter. Tammy had immers als eerste het verblufte zwijgen doorbroken met ‘you look awesome, mister Pfefferman’ – de verrukkelijkste reactie die hij zich kon wensen.

Haar internet-opmerking is de dooddoener van iemand die zich nauwelijks raad weet met de situatie. Maar er is meer: niet alleen Pfefferman is betrapt, Sarah en Tammy zijn dat ook, al dringt dat nog niet tot vader door. Ze zijn net een hartstochtelijke relatie begonnen (dankzij internet?), daarmee Sarahs man en Tammy’s vrouw bedriegend. ‘Blijf je je nu altijd verkleden?’ vraagt Sarah. ‘Ik verkleed me al mijn hele leven – als man’.

Met deze scène van tweeënhalve minuut opent de Amerikaanse serie Transparent: wrang en geestig, prachtig en subtiel geacteerd en inhoudelijk een paukenslag. Even later zien we de vriendinnen in de auto, Sarah tussen lachen en huilen in en Tammy, die als niet-direct betrokkene over Pfefferman kan zeggen wat Sarah nog lang niet lukt: ‘Dat was dapper van haar.’ Chapeau: mij lukt het na drie afleveringen met moeite om Morton ‘zij’ te noemen. Terwijl hij/zij toch bezig is met de overgang van stiekeme transvestiet naar transgenderist (wat nog niet per se lichamelijke geslachtsverandering hoeft in te houden – met dank aan Wikipedia).

Transparent is tragikomedie. Soms zelfs even klucht. Mortons jongste dochter, Alexandra (Ali), hoogbegaafd, baan- en stuurloos, doet het, liefst onder invloed van geestverruimende middelen, met haar fitnesstrainer en blieft daar best diens kamergenoot met nog grotere spierbundels bij. Zoon Josh, succesvol in de muziekindustrie, lukt het maar niet tot een stabiele relatie met een van zijn vriendinnen te komen. De nieuwste blijkt zwanger en wil abortus. Hij wil het kind, maar zijn huwelijksaanzoek met een familiering ‘die de holocaust overleefde’ is zowel smakeloos, pathetisch als weinig overtuigend.

Als Morton met Ali afspreekt voor een bekentenisgesprek met die tweede dochter is die dankzij middelen gans het universum aan het liefhebben en dus zeker deze vadermoeder die ze ‘mapa’ noemt. Terug op aarde blijkt ze er meer moeite mee te hebben. In flashback zien we hoe Morton lang geleden stiekem op een hotelkamer tegelijk met een lotgenoot de bevrijdende transformatie ondergaat, voor eventjes. Daar wordt hij Maura ‘gedoopt’.

Dat bedenkster en maakster van Transparent (Jill Soloway, eerder groot aandeel in Six Feet Under) dankzij haar eigen vader in de schoenen van Sarah stond, betaalt zich uit. Voor de zaak van transgenders is de serie breekijzer. Instinctief ongemak over seksewisseling wordt hier zowel getoond als erkend als ondermijnd. Dat Transparent (eigen productie van Amazon) in januari de Golden Globe won voor beste tv-serie en Jeffrey Tambor (Morton/Maura) die voor beste acteur, lijkt gerechtigheid. Maatschappelijk relevant, buitengewoon geestig in situaties en dialogen, hoopgevend maar tegelijk doordrongen van menselijk tekort en vergeefsheid van streven. Minder geheime maar soms nog wel eenzame levens.

Jill Soloway, Transparent, VPRO, tien delen, vanaf vrijdag 6 maart, NPO 2, 23.00 uur

Beeld: (Jeffrey Tambor als Maura Pfefferman in Transparant (VPRO / Amazon Studios).