Twintig jaar na het totstandkomen van het Akkoord van Wassenaar roept de nieuwe minister van Sociale Zaken, Aart de Geus, zijn voormalige collega’s van de vakbeweging op tot loonmatiging. De economische situatie laat riante nieuwe salarissen niet toe, redeneert De Geus. Bij de onderhandelingen over CAO’s zullen de werknemers hun looneisen moeten terugbrengen om zo de in het kabinet bij de sociaal-economische zeshoek vurig verlangde lastenverlichting te kunnen doorvoeren. Alleen als de sociale partners een beetje meewerken kan geld worden «teruggegeven» aan de burger en (middels een verlaging van de WW-premies) de economie worden gestimuleerd. Hoewel het verband tussen loonmatiging en lastenverlichting nooit is aangetoond (groeiende winsten worden door bedrijven maar zelden gebruikt voor investeringen in de werkgelegenheid), gaat De Geus ervan uit dat de bonden wel zullen meewerken. De opmerkingen van minister Heinsbroek van Economische Zaken bleken al met al dus toch geen losse flodders. Zijn voorstel om het kwartje van Kok nu reeds in mindering te brengen op de brandstofprijs heeft het weliswaar niet gehaald, toch worden de lasten nu al met vijfhonderd miljard euro verlicht.

Behalve met loonmatiging wil het kabinet het geld om de WW-premies te kunnen verlagen vrij krijgen door nóg meer te bezuinigen. Anderhalf miljard maar liefst. Het financieringstekort mag voor premier Balkenende immers niet groter worden dan 0,3 procent. De nominale ziekenfondspremie wordt verhoogd, gelijk met de zogeheten arbeidskorting voor werkenden. Werklozen, en dat worden er alras meer, zullen dat moeten bekopen met een lagere netto toelage. Die consumeren toch niet zo veel, redeneren de regeringspartijen, en zullen met hun uitgaven de economie dus niet direct stimuleren.

Van de beloften van CDA en LPF om te investeren in de publieke sector was al weinig overgebleven, inmiddels is het welhaast uitgesloten dat de komende jaren zorg en onderwijs geld erbij kunnen krijgen. Premier Balkenende, onder Paars een vervent tegenstander van de Zalmnorm en de daarmee samenhangende repeterende riedel van de lastenverlichting, desavoueert hiermee zijn eigen principes. De met ministers als Hans Hoogervorst (Financiën) ijzersterke VVD en de kennelijk invloedrijke, maar onconventionele Heinsbroek hebben het kabinet klaarblijkelijk in de knip. De regeringspartijen zullen het dichtdraaien van de geldkraan voor zorg en onderwijs volledig toeschrijven aan de niet voorziene verslechterde economische situatie. Ten onrechte. Bij regeren gaat het om het stellen van prioriteiten. En de publieke sector lijkt de dupe geworden van de eenzijdig op het bedrijfs leven gerichte aandacht van het kabinet-Heinsbroek.