Ondanks beroerde economische tijden is er nog altijd één Nederlands exportproduct dat wereldwijd gretig aftrek vindt: Big Brother, de Endemol-televisiehit die nu ook op het Afrikaanse continent de gemoederen verhit. Zuid-Afrika maakte al twee keer eerder kennis met wat onder Afrikaners «Groot Broer Koekeloer» heet. Inmiddels biedt het camerahuis in Johannesburg plaats aan de nieuwste, pan-Afrikaanse editie van de real life soap. Twaalf landen kregen de gelegenheid hun eigen kandidaat af te vaardigen en in zo’n veertig Afrikaanse landen waar het Zuid-Afrikaanse abonneekanaal M-net te ontvangen is, zitten inmiddels dagelijks miljoenen mensen aan de buis gekluisterd. Afgelopen weekend kwam een eind aan een van de meest spraakmakende affaires: kijkers stemden massaal de Zuid-Afrikaanse kandidaat Abby Plaatjes weg. Kranten publiceerden maandag diepgravende analyses over hoe het nu verder moet met haar Oegandese geliefde Gaetano Kaggwa, die in het huis achterblijft. Zal hij haar trouw blijven of duikt hij nu de jacuzzi in met de Zimbabwaanse huisgenote?

Het zal een groeiend aantal Afrikaanse autoriteiten worst wezen. Het westerse Zuid-Afrika mag dan aan dit soort entertainment gewend zijn, in meer traditionele Afrikaanse landen wordt het controversiële spektakel als buitengewoon bedreigend ervaren. Het is volgens presidenten, geestelijken en opinieleiders «on-Afrikaans» en «immoreel»: er wordt in de uitzendingen openlijk over seks gesproken en de alcohol vloeit rijkelijk. Om over de travestieshow van de Tanzaniaanse kandidaat nog maar te zwijgen.

Maar, vragen kijkers zich af, wat is dan wél typisch Afrikaans? De kandidaten in het huis zijn toch «vooral representanten van een stedelijke elite», klaagt een briefschrijver in een Oost-Afrikaanse krant. En kun je de witte Namibische afgevaardigde Stefan Ludik überhaupt een Afrikaan noemen? De Namibische president riep vergeefs op tot een uitzendverbod. In Malawi had het parlement wat dat betreft aanvankelijk meer succes, maar vorige week werd het verbod — ingesteld nadat de lokale favoriet Zein Duhda was weggestemd — door het hooggerechtshof herroepen. In Zambia soortgelijke taferelen. En in het Oeganda van Gaetano Kaggwa? Daar bidt priester Timothy Sekyanzi in stilte dat zijn landgenoot snel wordt weggestemd. Om verdere bandeloze uitspattingen in de jacuzzi te voorkomen.