President Bush ligt op zijn knieën op een Perzisch tapijt. ‘Alstublieft, koning Abdoellah. Pomp een beetje meer olie op en zorg dat de olieprijs naar beneden gaat! Héél alstublieft?’ Voor hem op zijn troon zit de Arabische vorst. Hij zucht. ‘Geef hem een zak met kadootjes en stuur hem weg’, zegt hij achter de hand tegen een bediende. Dit is een tekening in de International Herald Tribune van 22 mei. Een paar jaar geleden had Bush door een bezoek aan de koning van Saoedi-Arabië ook al een cartoonist geïnspireerd, toen van de New York Post. Daarop zie je hoe de president aanstalten maakt de koning de kont te likken. Saoedi-Arabië is geen voorbeeld van een democratie zoals we die in het Midden-Oosten graag zouden zien, maar wel een van de grootste olieleveranciers, zodat een beetje nederige diplomatie geen kwaad kan.

Sinds Bush op verjaardagsbezoek in Israël de Democratische kandidaat Barack Obama (zonder diens naam te noemen) ervan beschuldigde het door onderhandelingen met de terroristische vijand op een akkoordje te willen gooien, woedt in de Amerikaanse media een discussie over het appeasement. Als in 1938 Chamberlain in München tegenover Hitler steviger in zijn schoenen had gestaan, hadden we geen Tweede Wereldoorlog gehad. Dat geloven we nu tenminste als het in onze kraam te pas komt. Het zou ook mogelijk zijn geweest dat de oorlog een jaar eerder was begonnen en dan was gebleken dat de geallieerde verdediging nog zwakker was geweest. Dat is ook een theorie die niet kan worden bewezen.

In 1961 werd op de topconferentie in Wenen Kennedy overbluft door Chroesjtsjov. Daaraan hebben we de Berlijnse Muur en de Cubaanse rakettencrisis te danken. Maar er is geen Derde Wereldoorlog uitgebroken. In 1972 ging president Nixon naar Peking, toonde zich daar een kundig staatsman en diplomaat, wat resulteerde in de Verklaring van Shanghai waardoor het rustig werd aan het Chinese front. Ten slotte kwam Reagan. Hij ontmaskerde de Sovjet-Unie als ‘het Rijk van het Kwaad’ en verklaarde dat ‘het bombarderen kon beginnen’. Gelukkig vond hij Gorbatsjov tegenover zich. Die besefte dat de Koude Oorlog een achterhaalde tegenstelling was die door Moskou niet meer kon worden gewonnen. Samen hebben ze het laatste bedrijf tot een vreedzaam einde gebracht. Maar zonder veertig jaar van voortdurende diplomatie was de kans groot dat de overlevenden nu in een radioactieve puinhoop rondscharrelden.

Na de overval van 9/11 was het volkomen begrijpelijk dat Amerika zo hard mogelijk terugsloeg. In de zeven jaar daarna is vrijwel alles verkeerd gegaan. Het Midden-Oosten is een gevaarlijkere chaos geworden met het Palestijnse probleem nog altijd niet opgelost, Hamas en Hezbollah onweerstaanbaar in opkomst, Irak als het uitzichtloze moeras, en Amerika’s grootste vijand, Iran, nu als de machtigste natie van de regio. Uit het verloop van de verkiezingsstrijd blijkt dat een grote meerderheid van de Amerikanen nu ziet welke ramp dit bewind in Washington heeft aangericht. Maar tot dusver is geen van de kandidaten met een samenhangende oplossing gekomen.

In dit chaotische geheel speelt de westelijke alliantie geen rol van betekenis meer. Daarom wachten de meeste bondgenoten met nieuwe daden van solidariteit tot ze weten wie de volgende president zal worden. De uitzondering is Nederland. Het is begonnen met onze steun aan de oorlog tegen Irak in 2003. Daarna hebben we troepen gestuurd en die gelukkig bijtijds weer teruggehaald. We gingen naar Afghanistan, voor twee jaar, en tekenden nog twee jaar bij, zonder een flauw idee te hebben van de strategie die de volgende president in Washington zal bedenken om de halve mislukking ten goede te keren. Nu zal de Europese Unie vierhonderd agenten sturen in plaats van de tweehonderd die al waren toegezegd. Waarom die verdubbeling? Omdat het daar niet goed gaat. Met die tweehonderd extra wel? Wordt het geen tijd dat een deskundige dat eens duidelijk komt uitleggen?

Nederland blijft onverdroten meedoen. Deze week werd minister van Defensie Eimert van Middelkoop door zijn Amerikaanse collega Gates gebeld. In november zal een van onze generaals voor negen maanden het opperbevel van Isaf in Zuid-Afghanistan overnemen. Gates wil daar een jaar van maken. Van Middelkoop verklaarde dat hij nog een slag om de arm had gehouden, maar in Washington is men van mening dat hij al ja heeft gezegd. Dat zou in ieder geval in de continuïteit passen: de rol van Nederland als kleine medeplichtige. Volgende week gaan premier Balkenende en minister Verhagen op bezoek bij president Bush. Wat zijn de Nederlandse plannen, wat is de agenda? Nederland heeft geen olie, alleen soldaten die ze in dit diplomatieloze Washington graag willen hebben.