Het verhaal achter de tentoonstelling Verborgen Afghanistan lijkt op een avonturenroman. In 1988 redden directeur Omar Khan Massoudi en zes andere medewerkers van het nationaal museum in Kaboel een deel van de museumcollectie van vernietiging door de Taliban. Zij verstopten de kunstschatten in de kluis van de nationale bank, die ze vergrendelden met zeven sloten. Iedere medewerker kreeg een sleutel, zodat ze alleen gezamenlijk de kluis konden openen. Het dynamiet van de Taliban bleek niet krachtig genoeg om de kluis op te blazen.
Diezelfde collectie is na exposities in Turijn en Parijs nu te bewonderen in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Het thema van de tentoonstelling is Afghanistan als kruispunt van verschillende culturen, een smeltkroes van lokale, Grieks-Romeinse, Indiase en Chinese tradities. De tentoonstelling richt zich op vier belangrijke vindplaatsen: Tepe Fulliol, Ai Khanum, Tillya-tepe en Begram en bestrijkt de periode van 2000 voor Christus tot 300 na Christus. Visueel hoogtepunt is de goudschat die een Russisch-Afghaanse expeditie ontdekte in 1978. Deze sieraden en wapens zijn afkomstig uit graven in Tillya-tepe en vormen een prachtig amalgaam van de beschavingen die in Afghanistan samenkwamen.

Helaas is de bewegwijzering op het kruispunt van die beschavingen vaak onduidelijk. Neem de bronzen schaal met bewegende vissen die volgens de curator gebruikt werd tijdens copieuze Romeinse banketten. Hoe kwam deze Romeinse schaal op zijn vindplaats terecht? Is ze van Romeinse makelij en door handelaren daar achtergelaten? Is ze gemaakt in Afghanistan naar Romeins voorbeeld? Verborgen Afghanistan geeft uitsluitsel noch hypothesen.

Opvallend is ook het verband van deze archeologische tentoonstelling met de huidige politieke context. Of beter gezegd: de afwezigheid daarvan. De voornaamste verwijzing naar de politieke situatie is de constante herhaling van een video die toont hoe de Taliban de Boeddha’s van Bamiyan opblazen. Dat Nederland in datzelfde land momenteel een vechtmissie voert lijkt nauwelijks een rol te spelen.

Op deze manier wordt de werkelijkheid ernstig versimpeld. Het conflict in Afghanistan gaat om meer dan alleen kunstschatten, het gaat om mensenrechten en de vraag of aanwezigheid van een buitenlandse troepenmacht überhaupt te rechtvaardigen is. Wanneer archeologische vondsten worden gepresenteerd als het bijproduct van een oorlog, is de negatie van die context een pijnlijke omissie.

Verborgen Afghanistan, De Nieuwe Kerk, Amsterdam, tot 20 april