De tentoonstelling wordt ingeleid met een tekst vol ronkende retoriek en pretenties. Een citaat: «bless manifesteert zich op allerlei terreinen van de vormgeving zonder zich bewust tot welk terrein dan ook te willen verhouden of aanspraak te willen maken op grensgebieden. bless is synoniem met vrijheid.» Na zulke grootspraak kan een tentoonstelling alleen nog maar tegenvallen, toch? Maar nee, de wondere wereld die zich in de expositie bless ontvouwt, overtreft de stoutste verwachtingen.
bless is een samenwerkingsverband van de publiciteitsschuwe Duitse dames Heiss en Kaag, dat sinds 1993 collecties uitbrengt: verzamelingen van producten, activiteiten en presentaties op het gebied van kleding, interieurinrichting en productontwerp. De 29 collecties die tot nu toe verschenen, zijn momenteel in Boijmans Van Beuningen samengebracht, hetgeen een verrassende en vervreemdende expositie oplevert.
De «snoersieraden» waarvan menige computerliefhebber zal likkebaarden zijn misschien nog wel de meest «gewone» artefacten in de bless-collectie. De doorgaans zo onaantrekkelijke stekkerdozen en verlengsnoeren waarmee kantoren en werkkamers tegenwoordig vol liggen zijn door bless liefkozend versierd met onder meer kralen, houten blokken en tennisballen. Het resultaat is een merkwaardige ketting die door de onverwachte combinatie van functionaliteit en versiering een geheel eigen bestaanswijze lijkt te krijgen. Als onderdeel van een soort hysterische stijlkamer – een bureautje met ouderwetse computer, geflankeerd door een tafelblad dat aan de ene kant een keukenwerkblad is en aan de andere kant een vitrine waarin diverse bless-artefacten staan – ogen de snoersieraden tegelijkertijd vreemd en op hun plaats.
De translatie van alledaags tot ongewoon is precies wat het alien-achtige universum dat bless via haar collecties creëert zo fascinerend en overtuigend maakt. Voorwerpen die wij in het dagelijkse leven gebruiken zonder bij na te denken – een tafel, horloge, handtas – worden getransformeerd tot merkwaardige hybride constructies met een bijna vorstelijke of menselijke uitstraling. Een stofzuiger wordt verwerkt in een verrijdbare stoel met de allure van jaren-dertigmeubilair: leren zitting, chromen frame, elegant-functionele wielen. Een dekbedovertrek met bijpassende kussens wordt bedrukt met de afbeeldingen van een slapend stel. Het resultaat is een huiveringwekkend inkijkje in hoe onze wereld eruit had kunnen zien als we de vormgeving van gebruiksvoorwerpen zouden laten beïnvloeden door een combinatie van interieurontwerp, product design, en mode.
Een neveneffect van de ingewikkelde collecties van bless is dat de museumbezoeker wel de nodige moeite moet doen om door te dringen tot de betekenis van de interieurs. De waterleidingkraan waaraan een lamp is bevestigd doet wat vergezocht aan, vooral in het kamertje met een ouderwets houten kabinet waarvan de laden allemaal de opdruk «There’s no place like home» hebben. Dit soort constructies roept eerder de vraag op wat dit allemaal moet voorstellen dan een aha-erlebnis in de trant van Duchamp of Warhol. Maar wie even verder kijkt ontdekt ook ware juweeltjes. Een tafelkleed met bord en bestek erin verwerkt; de fijnmazige stof waarvan de «kleding» voor een stoel is gemaakt. Wie weet hoe onze huiskamers eruit zullen zien als dit soort producten bij Ikea in de schappen staat.
BLESS
Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam
Tot en met 9 juli