Gerrit Krols belangstelling voor borsten was duidelijk voor wie, bijvoorbeeld, De ziekte van Middleton las. Maar hij was ook, bèta immers, geïnteresseerd in de techniek van de bh.
De ontwerper van de bh staat voor de moeilijke opgave een bepaalde massa op comfortabele manier te behoeden voor de gevolgen van de zwaartekracht. Een tekst over bra-engineering, door Krol opgenomen in De ziekte van Middleton, noemt het ‘the problem of supporting semi-solid masses of various sizes’. Dat gaat zelden goed. Zelfs een ingenieursbureau dat drie jaar en bijna vier miljoen euro stak in de bra to end all bra’s kwam met iets waarover de meningen flink uiteenliepen. Het is makkelijker om een brug te bouwen dan een goede bh te maken. Overigens hebben die twee, qua engineering, veel met elkaar te maken.
Ik moest eraan denken toen een borstenrelletje uitbrak op de Hogeschool van Amsterdam. Het studentenblad Folia was uit de rekken gehaald wegens een omslag met ontbloot bovenlijf. De foto toont het lcd-schermpje van een camera en daarop dan die borsten. Ik heb reclames gezien die erotischer waren en die gingen niet eens over borsten.
Tweehonderd jaar geleden waren enkels zo opwindend dat de goede smaak bedekking vereiste. Nu kijkt niemand ervan op als de serveerster in de espressobar in een kort truitje (ze zijn weer in de mode) ‘één cappuccino, alstublieft’ neerzet. Ik herinner me Yes-toetsenist Rick Wakeman die zich afvroeg wat er in godsnaam van hem werd verwacht als zo’n blote navel naast hem opdoemde: negeren of kijken en als je kijkt, ben je dan een vieze oude man?
Zullen we ooit ook aan blote borsten wennen? Iets in mij hoopt het, hoewel er ook iets is in mij dat dat weer niet hoopt. Ja, het zou mooi zijn als we ons lichaam en dat van de anderen (m/v) zo normaal vinden dat we niet meer opkijken van elkanders naaktheid. Nee, omdat ik – ja, sorry: man – het zou missen als de borst de weg van de enkel ging.
Het Folia-artikel betrof een project van feministische studentes, verenigd in het Feminist Committee (FemCom). Mijn gedachten gingen even naar George Orwell en het marxistische non-proza van de jaren zeventig, maar de studentes zijn te jong om zich die tijd en dat boek te herinneren. Ze brengen een Boobie Bible uit (waarom moet dat in het Engels?) en fotograferen daarvoor elkaars borsten. ‘Borsten worden vaak geseksualiseerd, terwijl het heel gewone lichaamsdelen zijn’, zegt initiatiefneemster Matilda Medard.
Deel 1 van die uitspraak is zeker waar. Van deel 2 weet ik het nog niet.
Borsten zijn geslachtskenmerken. Tenen niet. Orwell zou zeggen: alle lichaamsdelen zijn gelijk, maar sommige lichaamsdelen zijn gelijker dan andere.
Stel dat de FemCom-studenten gelijk hebben: waarom is de bil, de kut, de lul dan anders? Waarom het een wel en het ander niet ontbloot? En wat, als we vinden dat alles gelijk is? Lopen we dan straks zonder kleren door de stad, ijs en weder dienende? Zijn we nu zo lang uit Eden dat we de paradijselijke staat van zijn in de straten van onze steden kunnen herscheppen?
Erotiek zit in het hoofd. Het is daarin gestopt door vader en moeder (they fuck you up, they may not mean to, but they do), samenleving en cultuur. Ik kende iemand die verliefd werd op zijn toekomstige vrouw vanwege haar enorme bos krullen. Van een ander herinner ik mij een lofzang op de slanke enkels (daar zijn ze weer) van zijn vriendin. Ik ken zeker twee vrouwen die slap in de knieën worden bij behaarde onderarmen en ook een paar die het warm krijgen van een zware mannenstem over de telefoon.
Erotiek heeft weinig te maken met lichaamsdelen en veel met de psyche, maar desondanks zijn sommige delen van het lijf seksueel en andere niet. Wat dat voor de bedekking betekent, weet ik niet. Ik weet wel dat ik het onsmakelijk vind als kerels met bierbuiken des zomers met ontbloot bovenlijf over straat gaan en dat ik niet erg in de war raak van blote vrouwenborsten in de sauna of op het strand (in en op beide één keer geweest, dus aan deze bewering kunnen geen statistische conclusies worden verbonden). Een geprononceerd en ontbloot sleutelbeen, dat is iets anders. Daar moet ik van slikken.
Wat ik niet snap is waarom die onschuldige cover van Folia aanleiding was om het blad uit de rekken te halen. Was het blad ook uit de rekken gehaald als het een artikel over mammografie betrof? En wie wordt hier eigenlijk tegen wat in bescherming genomen? De voorzitter van de faculteit: ‘We krijgen gasten op bezoek, jonge mensen die zich komen oriënteren voor hun studie en op het punt staan om een belangrijke beslissing in hun leven te nemen. In die context hoeft er wat mij betreft geen blad met blote vrouwen op de cover in de bakken te liggen.’
Ja, achttienjarigen die op een open dag komen hebben natuurlijk nog nooit een blote borst gezien. En wat zou zo’n borst op die kwetsbare leeftijd niet kunnen betekenen voor mensen die op het punt staan ‘een belangrijke beslissing in hun leven te nemen’? Zouden ze na een blik op de Folia-cover ineens besluiten tot een loopbaan in de porno-industrie? Zouden ze, diep geschokt, niet naar de UvA gaan, maar het klooster in?
Je weet het niet. Een blote borst kan zoveel teweegbrengen.