En inderdaad ook voor: welbewuste paranoia – die volgens mij voortvloeit uit het gebruik van je rationaliteit en je kritische vermogen.
Onlangs vertelde ik mijn dochter voor de zoveelste keer over mijn hippietijd. Ik zie een rechte lijn van de hippiecultuur naar mijn wat rechtste opvattingen van nu.
Ik zag dat weer bevestigd toen ik op de televisie een documentaire zag over Silicon Valley. Een van de grote jongens, ik ben zijn naam vergeten, had miljoenen verdiend en leefde ergens in de bossen nog steeds als een hippie, onafhankelijk van alles, in drie, vier aan elkaar gelaste bussen. Hij maakte zijn eigen kleren en eten et cetera. Steve Jobs heeft verkondigd dat hij enorm geïnspireerd raakte door de Whole Earth Catalog, waar trouwens Google van is afgeleid en dat ik vroeger ook op mijn nachtkastje had. Daarin kon je lezen hoe je zelfstandig, duurzaam, creatief kon leven – weg van de maatschappij. Alles in dat boek ademt de wij-zijn-tegen-alles-sfeer. Het had iets anarchistisch. Tegen de grote maatschappijen en tegen de overheid. Je kunt dus niet zeggen of het links of rechts was. Het was tegen de moderniteit – niet voor niets droegen we jasjes van oude tapijten – maar toen hippies het wereldwijde web uitvonden paste dat precies in de gedachte van die Whole Earth Catalog. Was er in die catalogus niet een heel hoofdstuk gewijd aan communications? En aan community, en aan learning? In ieder hoofdstuk kon je lezen welke boeken je moest aanschaffen, wat het beste gereedschap was en hoe je dat eventueel kon maken. En ja, het blad was wat New Age en reli. (God is a verb was een gedicht van Buckminster Fuller waar we in 1968 nogal veel over discussieerden.)
Die hippies waren bezorgd, maar misschien niet zo geëngageerd in sartreaanse zin. Ze wilden niet meedoen, geen verantwoordelijkheden nemen, ze wilden de strijd van buitenaf voeren. Is dat links? Als het links is, is het verkeerd begrepen links.
We zagen destijds wel de teloorgang van de aarde.
Het engagement is trouwens weer helemaal terug. We meenden in de jaren zestig geëngageerd te zijn, maar het engagement, dat tegenwoordig betrokkenheid heet, is nu vele malen groter. Hoe dat komt? Het engagement is gedemocratiseerd. De Gewone Man – wat een rotuitdrukking is – voelt zich bij alles betrokken. Hij heeft de communicatiemiddelen daarvoor in handen gekregen. We zien alleen nog maar Gewone Mannen op tv. De GM kan meepraten en meeoordelen. Maar tegelijkertijd betekent dat de dood van de democratie.
Je zou kunnen zeggen dat de salonpopulisten hun werk goed hebben gedaan. Dat wilden we toch: de gewone man een stem geven? Nou, hij stemt SP en PVV. En we wilden toch dat er een groot sociaal vangnet was? Nou, dat wordt nu te duur. Zoals de zorg ook te duur wordt. We moeten nu participeren. Hoe noemt wethouder Pieter Hilhorst het? Sociaal doe-het-zelven.
Het wordt tijd de Whole Earth Catalog weer eens te lezen. Ik ga een boomhut maken.