Bootje

‘Japan is geen rariteitenkabinet. Japanners zijn juist heel gewoon’, zei Paulien Cornelisse in de intro van haar serie Tokidoki (2018). Cultuurrelativisme, dat ze waar probeerde te maken, maar niet altijd volhield. Haar gelijk is zonneklaar zodra je de zaak omdraait: ‘Europa is geen rariteitenkabinet. Europeanen zijn juist heel gewoon’, zou de respectvolle Japanse tv-maker dan zeggen, maar volhouden zou die het uiteraard ook niet, want Europese gewoonten en gebruiken ogen zelfs voor de bereisde Japanner soms bizar, hoe schitterend ze zich ook Europese barokmuziek eigen hebben gemaakt. Ian Buruma schreef ooit een prachtartikel over de cultuurshock toen de Amerikaanse vloot in 1853 de haven van Edo (Tokio) zonder toestemming binnenvoer – afgedwongen eind van bijna-totaal isolationisme. Waaruit ik me herinner dat Amerikaanse marineofficieren en masse baarden en snorren afschoren, anders viel er voor hen geen (betaalde) seks te krijgen.

Ik kwam op Tokidoki en Buruma dankzij Let’s Talk about Sex van de Vlaams documentairemaker Lieve Blancquaert. Eerder maakte ze cultureel-antropologische reeksen over geboorte, huwelijk, dood wereldwijd. Nu dus over seks, te beginnen in Japan. Zelf stelt ze vast hoe curieus het is een serie over seks te openen met een land waarin afwezigheid daarvan voor jongeren dominant lijkt. Probleem met diepe wortels. Ik huiver over generalisaties (‘dé Japanner bestaat niet’ zou Maxima zeggen), en we zien uitsluitend Tokio en daar weer initiatieven die ons vreemd voorkomen – maar dat Blancquaert een steeds minder cultuurrelativistisch mededogen krijgt met tal van haar personages ging ik meevoelen.

Bovendien is er statistiek: ‘Spreek iemand aan, jonger dan 35, en je hebt veertig procent kans dat die maagd is; en nog veel meer kans dat die single is.’ Verklaringen: vrouwen stellen, daartoe door ouders aangezet of gedwongen, hoge financiële eisen, terwijl de salarissen van de meeste jongens ongeveer half zo hoog zijn als gewenst of nodig; gearrangeerde huwelijken zijn er steeds minder; spontane ontmoetingen tussen meisjes en jongens zijn er nauwelijks. Je hebt single-karaokes en -restaurants, waar ze niet, zoals hier, op jacht zijn, maar van geslacht gescheiden in een hokje meezingen en door schotjes gescheiden eten.

Het sociaal ongemak in de omgang met vrouwen is bij veel mannen gigantisch (ze leren op een date ook eens te glimlachen, een vrouw uit te laten praten, iets aan hun uiterlijk te doen; verlegenheid te overwinnen – en je ziet hoe moeizaam ze dat afgaat). Ach, en dan de fotosessie met alles erop en eraan van die (sorry) prachtige 45-jarige om in elk geval een foto in bruidsjurk te hebben. Of die schat van een jongen die een meisje huurt voor een uur samen in een bootje (zeventig euro) om aan meisjes te wennen. Maar echt een relatie aangaan schrikt veel jongens ook af. Ze huren liever. Geboortecijfers dalen schrikbarend.