In de appgroep van zijn klas ging de berichtenstroom de hele dag door, soms tot diep in de nacht. S. vertelde dat haar twaalfjarige zoon niet meer wilde gaan slapen, zo bang was hij om iets te missen. En zo graag wilde hij waarschijnlijk ook aan zijn klasgenoten laten zien dat hij, heel stoer, laat nog wakker was. Dus wat doe je als moeder in zo’n geval? S. beloofde haar zoon dat zij de appgroep in de gaten zou houden, en waar nodig uit zijn naam zou reageren, met een grappige opmerking of emoji ofzo. Dan kreeg hij tenminste een goede nachtrust.
Wat een fantastisch beeld! Want S. is natuurlijk niet de enige die dit bedacht, andere ouders van die klas doen hetzelfde, ik zie het heel duidelijk voor me: terwijl de kinderen vredig liggen te slapen, zijn hun ouders ’s nachts druk bezig met het plaatsen van memes en filmpjes en al het andere waarvan ze denken dat twaalfjarigen het leuk zullen vinden. Ze doen het uit liefde, uit beschermingsdrift, ze zijn niet goed bij hun hoofd.
Ze zijn een metafoor, dat moet haast wel. S. vertelde me dit verhaal al een tijdje geleden, maar ik moest er weer aan denken toen ik las dat Elon Musk zijn aanschaf van Twitter on hold heeft gezet. De reden daarvoor, zegt hij zelf, is dat hij bewijzen wil zien dat inderdaad minder dan vijf procent van de Twitter-gebruikers uit bots bestaat, zoals de directie beweert. Een bot simuleert menselijke interactie, op websites als bol.com beantwoorden ze je vragen, bij Google scannen ze het internet op zoek naar antwoorden en op sociale media plaatsen ze automatisch gegenereerde berichten over beurskoersen, breaking news of #JusticeForJohnny. Daarnaast verspreiden ze ook veel nepnieuws, propaganda en complottheorieën.
Volgens een onderzoek van beveiligingsfirma Barracuda bestaat inmiddels twee derde van al het internetverkeer uit de activiteiten van bots. Vijf procent lijkt dus aan de lage kant voor Twitter, Musk vermoedt dat het meer is, veel meer zelfs. En sindsdien zie ik het dus weer heel duidelijk voor me: terwijl menselijke gebruikers vredig liggen te slapen, tweeten en retweeten miljoenen bots dat het een lieve lust is, creëren #ophef, stoken die ophef nog wat verder op, en bij ontwaken vragen de echte gebruikers zich af wat er in godsnaam is gebeurd.
Nu is Twitter zeker niet het grootste sociale platform, Facebook en TikTok hebben veel meer gebruikers, maar het is waarschijnlijk wel het medium met de meeste invloed. Vooral omdat zoveel journalisten en politici hun oren ernaar laten hangen. Wat op Twitter broeit, wordt meteen opgepikt door spindoctors en talkshowredacties. Zo bang zijn ze daar om iets te missen. Maar wat nu als ze al die tijd niet naar de stem van het volk luisterden, maar naar die van bots?
Zo gaan die dingen: er wordt iets bedacht, een handig technologisch hulpmiddel bijvoorbeeld, met de ronkende belofte van meer contact, meer verbinding en dat iedereen voortaan zijn stem kan laten horen, en een paar tellen later zitten we gevangen in die technologie, weten we niet meer met wie we praten, wat echt is en wat niet, en wordt buiten ons om het gesprek bepaald.
Een beetje zoals in de film I, Robot, met Will Smith. Daarin is de toekomst een tech-utopie waar dienstbare robots al het vervelende werk hebben overgenomen. Hun taak is de mens te beschermen, ze moeten zijn leven makkelijker maken. Alleen zien de robots zich uiteindelijk genoodzaakt de macht over te nemen, aangezien de mens vooral beschermd moet worden tegen zichzelf, en alle domme beslissingen die hij maakt.
Op zijn eigen medium legde Twitter-CEO Parag Agrawal omstandig uit waarom het zo moeilijk is om spam en bots te bestrijden (de bots veranderen voortdurend van tactiek; vaak werken ze samen met mensen) en hoe het bedrijf aan dat percentage van vijf procent kwam (door intern duizenden accounts onder de loep te nemen; op die manier blokkeert Twitter al een half miljoen accounts per dag). Elon Musk reageerde daarop met een poep-emoji. Is hij misschien zelf stiekem een bot?
Waarschijnlijk wil Musk de prijs voor zijn aanschaf van Twitter omlaag krijgen, zeggen analisten. Die bots zullen hem in ieder geval weinig storen, aangezien hij er zelf veel aan heeft gehad. In de Los Angeles Times stond onlangs beschreven hoe vanaf 2013 bots aanzienlijk hebben bijgedragen aan het narratief van Tesla als planeet reddend, wereld dominerend zakenimperium en zo een beurswaarde voor het bedrijf hebben gecreëerd die op geen enkele manier financieel te rechtvaardigen valt. Zelfs al hikte Tesla meerdere malen tegen een bankroet aan en bestaat het bedrijf dankzij subsidies en belastingvoordelen, als het beeld van CEO Musk de visionair en out of the box-denker maar vaak genoeg wordt herhaald, verkopen de aandelen zichzelf. Waardoor Musk nu, als rijkste man op aarde, dus weer met gemak Twitter kan kopen.
Maar misschien is het ook allemaal niet waar. Misschien is mijn vriendin S. de enige die ’s nachts de telefoon van haar zoon beheert, misschien is er inderdaad maar een handvol bots actief op Twitter, en misschien moet je ouders en bots ook helemaal niet met elkaar willen vergelijken. Misschien ging mijn verbeelding alleen met me aan de haal en kan iedereen gewoon rustig gaan slapen.