Dag Pieter,

Ik kan me er wel iets bij voorstellen, wanneer je schrijft tegen de terugkeer naar Nederland op te zien, zeker gelet op het verschil tussen Angelsaksische en Nederlandse (beter: continentale) nieuwsvoorziening. In Engeland heb ik een gevoel dat ik in Nederland nooit zo sterk had: het dagelijks terugkerende verlangen naar het lezen van een krant. Momenteel zit ik in Kuala Lumpur en mijn vrouw klaagt erover dat ik elke dag naar het internetcafé – nou ja, café, kopi, teh noch milo zijn er te krijgen - ga, om even The Daily Telegraph te bekijken, waarbij ik me noodzakelijkerwijs – tijd, tijd, mopper, mopper - beperk me tot de opiniepagina’s en de ingezonden brieven. Op Maleisië, waar mijn vrouw vandaan komt (en van de IND niet naar Nederland mag komen), kom ik na mijn vakantie terug, wanneer de impressies een beetje bezonken zijn. Nu wil ik iets meer vertellen over de brieven in Engelse kranten, die een goed beeld geven van the great divide binnen dit land.
Op de School voor Journalistiek ben ik ruim tien jaar geleden afgestudeerd op de stelling ‘In Nederland heb je kranten, in Engeland heb je pers’, een uitspraak die niet van mijzelf is, maar die ik wel volledig ondersteun. De, vaak partijdige, journalisten spelen een grotere rol in het maatschappelijke leven en geven hun lezers het gevoel dat ze daar veel plezier hebben. Het begint reeds bij de krantenkoppen. De meest levendige die ik afgelopen half jaar ben tegengekomen, stond in The Daily Mirror nadat een reserve-ayatollah van Al-Queda had medegedeeld dat Londen nog niet klaar was: ‘Why don’t you crawl back into your cave?’ stond er boven diens afbeelding. Creatief was ook The Sun naar aanleiding van het nieuws dat de Duitse politie in juni ‘slimme’ tanks gaat inzetten tegen Engelse voetbalfans: ‘Britskrieg’. Het doet denken aan wat Tom Wolfe schrijft in The Bonfire of the Vanities: “Just think of the fine sense of gutter syntax that inspired them (the English) to create a headline that was all verbs and objects, with the subject missing (…)” De jeu de vivre blijft niet beperkt tot de uitnodigende koppen. De obituary’s, de hoofdredactionele commentaren, de onderschriften bij foto’s: de tong laat de wang nergens los. Het werkt aanstekelijk op de panelleden van Have I Got News For You?, dat zoveel geestiger is dan de Nederlandse kopie. Zo heb ik afgelopen jaar onbedaarlijk gelachen om gastpresentatoren als William Hague, Charles Kennedy en Boris Johnson, een reactie die ik me niet kan voorstellen bij Thom de Graaff, Ed Punt van Thijn of Wouter Bos. Of klink ik nu erg expatterig? Okay, Hans Wiegel bezit wél die lichtheid, die humor. Hague maakte vooral fijne grappen over de Franse ‘surrender-monkey’s’ en Duitsers die zich nergens zo thuis voelen dan op andermans grondgebied. Inmiddels is hij schaduwminister van buitenlandse zaken en vindt een killjoy uit de regeringsfractie dat deze goedlachse redneck uit Yorkshire excuses moet aanbieden.
De arbeid van de ‘hacks’, zoals de geuzennaam van het journaille luidt, werkt echter ook aanstekelijk op lezers, die soms de pen zelf ter hand nemen om te promoveren tot ‘correspondenten’. Vooral de ingezonden brievenrubrieken in The Times en The Daily Telegraph zijn van een behoorlijk niveau. Dat komt door de plaatsingsprocedure. Naar beide kranten heb ik afgelopen jaar een brief geschreven, en beide zijn geplaatst. Dat gaat niet zomaar. De correspondentieredacteur neemt altijd contact op met de auteur, om diens naam (in mijn geval was er verwarring omtrent de eerste letters van mijn achternaam, een onbekende combinatie hier), adres te controleren, om vervolgens de al dan niet geredigeerde brief ter controle te dicteren.
In de brieven wordt zelden gezeurd of geklaagd, zoals in Nederland. De mooiste brieven zijn fraai omklede anecdotes – al dan niet naar aanleiding van idiote en onbedoeld hilarische nieuwsberichten - die de aanleiding geven tot nieuwe brieven die steeds geestiger van aard worden. Tussen de debatten over onderwijs en terrorisme kwam in het oudste parlement ter wereld onlangs een avondklok voor katten ter sprake. In haar tomeloze ambitie om zaken te verbieden, het leven complex te maken en de vrijheid van de burgers te beperken heeft het ministerie voor landbouw, visserij en huisdieren een ‘Code for Cats’ samengesteld. De eerste van de vijf ‘animal freedoms’ luidt ‘Keep the animal indoors at night to protect it from other wildlife’. Het eerste schrijven dat hierop volgde ging over het slordige taalgebruik dat kenmerkend is voor het de huidige regering, die toch vooral bestaat uit barbaren, kinderjuffen en juristen. Er moet natuurlijk staan ‘… to protect other wildlife from it’. Nadat deze taalkundige kwestie was rechtgezet, kwam de discussie op gang tussen katten-, honden- en vogelliefhebbers. De fauna in de tuin is immers een vast thema in de brievenrubrieken, met name in The Daily Telegraph, simpelweg omdat vrijwel alle lezers van deze krant een tuin heeft, dit in tegenstelling tot een stedelijke krant als The Independent. Zo was het Marielyn Hollowell uit Peterborough, Cambridgeshire, opgevallen dat er amper vogels in haar tuin zaten, en dat tijdens de kijkweekeinden van de Vogelbescherming van Hare Majesteit. P.G. Vermeulen uit Croxton, Norfolk – buitenlanders worden nog steeds gemakkelijk Engelser dan de Engelsen, gelijk T.S. Eliot – reageerde met de mededeling dat zijn tuin, ook buiten de genoemde kijkdagen – wordt bezocht door fazanten die zo nu en dan tien meter achteruit rennen, waarop John Saunders uit Oxhott, Surrey, schreef dat de achteruitlopende fazant een reïncarnatie moet zijn van een Italiaanse soldaat uit de eerste helft van de twintigste eeuw.
Het buitenleven brengt me op een ander onderwerp in je brief. Je schrijft dat George W. Bush regeert over een verdeelde natie. De ene helft haat hem, de andere helft houdt van hem, een balans die typerend is voor het kapitalisme. Adidas – Nike, Coke – Pepsi. Ook wolkenkrabbers gaan vaak samen de hoogte in: WTC-torens, Searle Towers, Petronas Towers. Maar dat terzijde. In het Verenigd Koninkrijk is het niet Tony Blair die voor verdeeldheid zorgt. Buiten zijn vriendenkring heeft hij weinig bewonderaars. De grote scheiding is hier tussen stad en platteland. Sinds het aantreden van New Labour in 1997 hebben de bewoners van het platteland geen politieke stem meer. New Labour is er voor de steden, met name de ‘arme’ steden in het noorden. De partij houdt haar achterban zoet met uitkeringen, gymschoenen (wie overwicht heeft, krijgt gratis gympies, de nieuwste manieren waarop de regering slecht gedrag stimuleert) en kortingen op vaste lasten. In de acht jaar dat hij nu aan de macht is, heeft Blair alleen tijdens de MKZ-crisis interesse getoond in het platteland, omdat het in mei 2001 de parlementsverkiezingen in gevaar bracht.
Voor Blair staat het platteland symbool voor de door hem verafschuwde ‘Forces of Conservatism’. De banvloek jegens de vossenjagers - in zijn ogen ‘the Horses of Conservatism’ - is Blair’s grootste zege. Door een gebrek aan handhaving wordt er overigens nog steeds gejaagd. Binnenlandse Zaken heeft nogal wat politiebureaus op het platteland gesloten. Een attractiepark met ‘Oud Engeland’ als thema - op de ministeries heeft Julian Barnes’ satirische roman Engeland, Engeland over dit onderwerp de status van een beleidsdocument - heeft immers geen agenten nodig, hooguit beveiligingsbeambten. In het kader van de Verelendungs-strategie sluit ‘Onderwijs’ ondertussen plattelandsscholen, ‘Volksgezondheid’ plattelandsziekenhuizen, ‘Cultuur’ plattelandsbibliotheken en heeft de vice-premier voor overige zaken, de belastingontduiker John Prescott, als ambitie om elk stukje weiland vol te bouwen met flatgebouwen, autowegen en voetbalstadions.
En Landbouw wil van de boeren af, al dan niet met hulp van de overgebleven politieagenten. Een akkerbouwer uit Norfolk verhaalde niet zo lang geleden in de krant hoe hij aangifte had geprobeerd te doen van de diefstal van een tractor uit zijn schuur. De politie bleek er geen tijd voor te hebben, of geen zin in, of beide. Een paar dagen later reed hij met een andere tractor over een landweg, een spoor van modder achterlatend. De modder pleegt hij aan het einde van zijn werkdag op te vegen. Een verkeersbordje meldt voor alle zekerheid ‘modderige weg’. Na een anonieme klacht over de modder werd de boer desondanks door drie politieauto’s klemgereden. Hem wacht nu een uitnodiging van het Magistrates Court en een boete ter waarde van een half maandinkomen. De modderboer krijgt morele steun van de Countryside Alliance. Afgelopen jaar hield dit genootschap tegen de verloedering van The Green and Pleasant Land een grote demonstratie in Londen. Ter voet en ter paard bewogen boeren, vossenjagers en Otis Ferry zich over de Mall, Whitehall en Trafalgar Square, luid ‘boe’ roepend tegen Blair en zijn regering. Deze daad van de tweedbrigade ging het korps van de volstrekt ongeschikte commissaris Sir Ian Blair te ver en al snel konden de ambulances uitrukken. Afgelopen weekeinde vonden er op dezelfde locaties demonstraties plaats van boze moslims. Enkelen droegen zelfmoordkostuums en velen riepen op tot het verbranden dan wel onthoofden van infidels. De politie keek rustig toe.

Groetjes,

Patrick