Londen – De Last Night of the Proms is nooit meer hetzelfde geweest na de beslissing van een meerderheid der Britten om de EU met Beethovens Negende en al gedag te zeggen. Van oudsher is er aan het slot – wanneer er een medley van Jerusalem, Land of Hope and Glory en Rule, Britannia! wordt gespeeld – een zee van Britse vlaggen te zien, die worden gewapperd met een gevoel voor ironie dat niet altijd wordt opgemerkt door buitenstaanders.
Maar de laatste jaren is de Royal Albert Hall, vernoemd naar een Duitse prins-gemaal, veranderd in een politiek strijdtoneel. Remainers delen bij de ingang duizenden Europese vlaggen uit. ‘Engeland is muzikaal gezien het hart van Europa’, twitterde het Brits-Cypriotische Hogerhuislid Andrew Adonis.
Binnen de muziekwereld is er geen stem voor de Brexit te vinden, popzanger Morrissey daargelaten. Na het referendum suggereerde Simon Rattle dat hij misschien niet eens van Berlijn naar Londen zou zijn gekomen als hij had geweten dat de Brexit op komst was. Bij de presentatie van het nieuwe muziekseizoen in de tot concertzaal omgebouwde St Luke’s Church meldde de dirigent van de London Symphony Orchestra dat onzekerheid heerst. ‘Het is moeilijk om een positieve kant te zien aan de Brexit, maar we zullen er het beste van maken’, zei de 63-jarige vorige week tegen enkele journalisten. Er is vooral vrees voor praktische problemen. Kunnen muzikanten zonder problemen naar het eiland reizen om daar te spelen? Wordt het voor Britse orkesten moeilijker om Europees toptalent te werven? Levert het problemen op voor de door Rattle gestimuleerde bouw van de nieuwe concerthal?
Brexiteers wijzen erop dat Londen al ver voor het ontstaan van de eeg een internationaal muziekcentrum was. Stille getuigen zijn gedenkstenen op panden waar musici gewoond of verbleven hebben: Mozart in Belgravia, Chopin in St James’s, Wagner in Bayswater, Grieg in Clapham, Gounod in Blackheath, Holst in Hammersmith, Handel (naast Jimi Hendrix) in Mayfair. Over Handel in Londen is net toevallig een boek verschenen.
Volgens muziekcriticus Michael Henderson vergeten Adonis en de zijnen dat er een verschil bestaat tussen Europa en de EU. ‘Europese cultuur heeft ons, te midden van andere zaligheden, de Berlijnse Philharmonie opgeleverd, wier uitvoering van Beethovens Zevende de bezoekers van de Proms naar de hemel hebben vervoerd. De EU heeft ons Martin Selmayr (de secretaris-generaal van de Europese Commissie) gegeven, “het monster van Berlaymont”. Zoek het verschil.’