Londen – Ze waren bedoeld om moslimgemeenschappen te helpen en de druk op de rechtbanken te verlichten, maar de sharia courts ontmoeten steeds meer kritiek in Engeland.
Met name wegens de vrouwonvriendelijkheid. The Evening Standard publiceerde onlangs het verhaal van Aisha, een Britse moslima die wilde scheiden van haar gewelddadige echtgenoot. De zaak kwam voor een sharia-rechtbank. Ze werd bestookt met vragen. ‘Steun je hem wel genoeg? Vervul je zijn behoeften? Koken en schoonmaken?’ Uiteindelijk luidde het oordeel dat ze naar huis moest terugkeren ‘om een betere echtgenote te zijn’.
Ervaringen als deze hebben 150 mensenrechtenorganisaties en vrouwengroepen ertoe gebracht te pleiten voor een verbod op zulke islamitische surrogaatrechtbanken. ‘We willen dat vrouwen toegang hebben tot het gewone rechtssysteem’, zei Diana Nammi van de Iranian Kurdish Women’s Right Organisation, ‘in een sharia-rechtbank zijn vrouwen tweederangsburgers’.
Volgens de denktank Civitas telt Engeland 85 sharia courts, die in veel gevallen verbonden zijn aan een moskee. Deze juridische praktijk is in 2007 door de Labour-regering geïntroduceerd. Verreweg de meeste zaken betreffen erfenissen en scheidingen. Uitspraken zijn geworteld in de koran, maar hebben meestal geen juridische kracht. Het is eerder een vorm van arbitrage. Nieuw was het idee niet. Britse joden hebben ook ‘eigen’ rechtbanken.
De sharia courts kwamen onlangs in het nieuws dankzij een proefschrift van de Leidse rechtsgeleerde Machteld Zee. Choosing Sharia?, dat in boekvorm uitkomt, is een verslag van haar observaties in enkele sharia courts, zoals de Islamic Sharia Council in Oost-Londen. Een van de oprichters is sjeik Suhaib Hasan, die in het verleden heeft beweerd dat de sharia, compleet met stenigingen voor overspel, het eiland kan veranderen in een vreedzaam oord.
Volgens Zee zijn de rechters vriendelijk, maar veroordelen ze moslima’s in veel gevallen tot gehuwde gevangenhouding. ‘In een giftige mix van religieus fanatisme, cultuur en hechte gemeenschappen handhaven de sharia-rechtbanken in theorie en in praktijk de wurggreep van mannen op vrouwen’, concludeerde de 31-jarige academicus.
Het leverde de Nederlandse naast veel publiciteit ook een uitnodiging op voor een optreden bij een Kamercommissie in het Lagerhuis, in het kader van een onderzoek dat minister van Binnenlandse Zaken Theresa May heeft ingesteld. Ondertussen kruipen Engels recht en islamitisch recht naar elkaar toe. Zo zit er sinds kort een officiële rechter in de sharia court van het stadje Nuneaton.