Bijna iedereen die hij kent of tegenkomt wil erheen. Behalve een begrafenisondernemer in Guatemala (waar de vijfdelige serie begint), maar die heeft dan ook wel een heel goede boterham. Dat land is het land van Het Grote Doden, uit criminele en/of politieke motieven. De aflevering begint op de begraafplaats van de hoofdstad, al is dat geen gelukkige aanduiding voor de locatie want de doden gaan niet de grond in maar worden naast en boven elkaar in een wand geschoven. We zien hoe een medewerker het ene muurgraf na het andere openhakt en er stoffelijke overblijfselen uit trekt. Botten vooral, maar er moet vaak nog heel wat aan zitten want gieren zitten in drommen op de hoge muur te wachten. De dodenrust wordt verstoord doordat familieleden ver over tijd zijn met betalen van de grafhuur. Omdat ze geen cent te makken hebben, of vertrokken of zelf dood zijn. Maar er wordt vooral geruimd om plaats te maken voor de ontelbare verse doden van wie de gemiddelde leeftijd bar en boos laag ligt en van wie het beroep vaak bendelid is; zo niet, dan zijn ze meestal slachtoffer van een bende.
Stef heeft lef. Hij zoekt een groepje van die jongens op. Ze praten openhartig en dus angstaanjagend en maken duidelijk dat ze nu, overdag en met tv erbij, ongevaarlijk zijn, maar als ze Stef ’s avonds in hun wijk zouden tegenkomen, dan was hij schoenen, horloge, camera gegarandeerd kwijt, en bij verzet zijn leven. Ze lachen zich rot, Stef incluis: ik zei het al, ‘leuk en informatief’. Maar wel over al te ernstige zaken. In het persbericht lijkt het of hij meereist naar de VS. Daar is hier nog geen sprake van. Hij beperkt zich tot mensen die een toeristenvisum aanvragen en tot mensen die zojuist middels een speciale vlucht als illegalen teruggekeerd zijn, uitgezet door de VS. Elke dag landen er twee volle vliegtuigen gedeporteerden, die een flesje water, een broodje bonen en een welkomstwoordje van een ambtenaar krijgen: welkom terug, wij zorgen voor jullie.
Ja, maar hoe dan? Sommigen hebben traumatische ervaringen achter de rug en denken niet aan een nieuwe poging. Anderen weten dat ze geen enkele toekomst in eigen land hebben en gaan hosselen voor een nieuwe (dure) poging. Een visum kreeg de vrouw die hij aansprak bij de Amerikaanse ambassade niet. Ze wilde voor en met haar twee zoontjes naar ‘Mickey’ = Disneyland (ze heeft kennelijk wel geld). De Amerikanen weigerden zonder opgaaf van redenen, zegt ze. Maar wie denkt met een luxe middenklasseprobleem van doen te hebben: de vader van de jochies is twee weken geleden voor hun huis en ogen doodgeschoten. De reis was als troost bedoeld. Zou ze echt alleen naar Disney willen? Het kleintje is ontroostbaar vanwege zijn liefde voor M. Mouse. Maar zie zijn iets grotere broer, rond tien: stug, met kromme rug, bitter zwijgend, getraumatiseerd.
Overigens trekt Biemans in zijn programma nog een zijlijntje via voedsel. Voor de bendejongens neemt hij als loon Whoppers van Burger King mee, omdat die in hun gevaarlijke wijk niet bezorgen. Het broodje bonen is typisch voor Guatemala. En op de begraafplaats kun je desgewenst aasgierensoep eten: goed tegen epilepsie, polio en elefantiasis (hoopt een stakker die aan alle drie lijdt). Zelfs de hond laat het gierenkluifje onaangeraakt. Biemans, voor grote zaken verpakt in kleine verhalen.
Stef Biemans, Americanos, VPRO, vijf delen vanaf donderdag 29 september, NPO 3, 21.00 uur
Beeld: Stef Biemans in Americanos (Pim Hawinkels/VPRO)