Op de dag dat ik in Den Haag duizenden scholieren vrolijk en joelend zag langstrekken om te demonstreren voor een voortvarender klimaatbeleid was ik ’s avonds bij de voorstelling Broos van het Rotterdamse dansgezelschap Connie Janssen Danst. Op de dansvloer transformeerden jonge, vrolijke en dansende ‘scholieren’ voor mijn ogen in oude mensen. Heel confronterend. In een oogwenk ben je oud.
Het was ook alsof de nu nog jonge Jesse Klaver ineens broos, licht trillend en kromgebogen voor me kon staan en de oudere Sybrand van Haersma Buma terug kon transformeren naar een jongeman. En alsof hun rollen in de Tweede Kamer alleen al door hun veranderde leeftijd dan omgekeerd zouden zijn. GroenLinks-partijleider Klaver de behoudende en voorzichtige, en zijn cda-collega Buma degene met de energie, vrolijkheid en niet door ervaring gehinderde dadendrang. Het was alsof ik het chagrijn dat de oudere Buma laat blijken als hij met de jongere Klaver in debat moet over het klimaat beter kon plaatsen: op jeugdige uitstraling heeft hij die strijd bij voorbaat verloren.
Maar juist door zich zo chagrijnig te gedragen maakt Buma onvoldoende gebruik van de spilpositie van zijn partij in het huidige politieke landschap. Dat het cda de spil kan zijn, bleek immers onlangs bij het kinderpardon. Toen regeringspartij cda besloot om de groep hier gewortelde kinderen van asielzoekers die geen recht hebben op een verblijfsvergunning alsnog een kans te willen geven, ging het pijlsnel. Coalitiegenoten d66 en ChristenUnie waren daar altijd al voor en grepen de gelegenheid met beide handen aan, derde coalitiegenoot vvd was daardoor als enige in het kabinet nog tegen, maar wist dat er nu een Kamermeerderheid vóór was en dus geschiedde wat bij de kabinetsformatie nog niet mogelijk was.
Ook als het om het klimaat gaat, heeft het cda die spilfunctie in het kabinet. Met wederom aan de ene kant d66 en de ChristenUnie, die ‘groener’ zijn dan de christen-democraten, en aan de andere kant de vvd, die ‘groen’ nou niet bepaald tot in alle haarvaten heeft zitten. Met de woorden compassie, dat door de nieuwe partijvoorzitter is gerevitaliseerd, en rentmeesterschap, afkomstig uit het eigen partij-jargon, zitten de christen-democraten daar – in theorie althans – precies tussenin. Compassie met alle boeren, burgers en buitenlui die opzien tegen wat de energietransitie met zich meebrengt aan kosten, inspanning en veranderingen, maar dan wel met het rentmeesterschap, het doorgeven van de aarde aan een volgende generatie, als doel voor ogen.
Ook breder in het politieke landschap zou het cda op dit onderwerp de spil op het middenveld kunnen zijn. Zo zou Buma zijn leeftijdsverschil met Klaver en daarmee zijn levenservaring positief kunnen inzetten. Door dan niet chagrijnig te blijven als hij Klaver zo ver heeft dat deze na enig aandringen moet toegeven dat democratie geen chantage verdraagt met ononderhandelbare eisen vooraf, zoals Klaver met de CO2-heffing voor bedrijven heeft gedaan. De cda-leider had dat moment afgelopen week kunnen aangrijpen om Klaver die eis te vergeven, juist door deze te scharen onder jeugdige overmoed. Het had Klavers ondemocratische optreden des te meer benadrukt.
Bovendien had Buma dan op een vrolijke manier de weg kunnen effenen naar een waarlijk open en dus democratisch debat als straks de doorrekeningen komen van de vele maatregelen die aan de klimaattafels zijn besproken. Te meer omdat Buma, en met hem het hele kabinet, de kans loopt dat die emissieheffing effectiever zou kunnen blijken te zijn dan het boetesysteem voor bedrijven dat in het akkoord zit dat aan de klimaattafels is bereikt. Nu was het een sikkeneurige Buma die moest toegeven dat een open debat van twee kanten moet komen, dus ook van zijn kant.
Dat open debat, had een beter gemutste cda-leider dan fijntjes kunnen zeggen, moet dan wel over meer gaan dan alleen die heffing voor bedrijven. Aan die klimaattafels is veel meer besproken, zaken die u en mij aangaan, of bedrijven nu moeten gaan betalen voor de uitstoot of niet. Dat GroenLinks, en ook oppositiepartijen pvda en SP, zo op die heffing hameren en daarmee weten te scoren, leidt de aandacht af van de vele andere nog te nemen milieumaatregelen. Maatregelen waar ook de oppositiepartijen niet omheen kunnen, of anders een alternatieve oplossing voor moeten weten te vinden. Maar ook hiervoor geldt dat het cda zijn kans om als spil op het middenveld te kunnen spelen niet weet te pakken. Wel chagrijnig zijn over die vloed van aandacht voor de door de oppositie gepromote CO2-heffing, maar niet het initiatief weten te grijpen om de aandacht op andere milieumaatregelen gericht te krijgen.
Terwijl uit recent onderzoek van I&O Research blijkt dat de gemiddelde Nederlander helemaal niet zo boos is als je wel eens zou denken wanneer je alleen op Twitter of Facebook af gaat. Juist in het midden zitten veel mensen die, variërend van best wel tot heel graag, mee willen werken aan een beter klimaat. Uiteraard als de kosten en inspanningen eerlijk zijn verdeeld, over boeren, burgers, buitenlui én bedrijven. Voor die Nederlander hoeft Buma helemaal niet te transformeren in een jonge man. Die Nederlander snapt heus wel dat maatregelen ingewikkeld kunnen zijn. Juist door levenservaring leer je dat. Maar praat dan wel tegen hen en niet enkel tegen de boze Nederlander.