Sofia – In de schaduw van de EU-top waarop Oekraïne en Moldavië als kandidaat-leden werden verwelkomd, maakte het Bulgaarse parlement de weg vrij voor twee staten die als eerste in de wachtrij staan: Albanië en Noord-Macedonië. Door vrijdag in te stemmen met een voorstel van EU-voorzitter Frankrijk hief het parlement zijn veto op. Bulgarije blokkeert al ruim twee jaar EU-toetredingsgesprekken van Noord-Macedonië (en daarmee Albanië) – het resultaat van een decennialange rivaliteit tussen de twee landen over hun al dan niet gedeelde taal, geschiedenis en grondgebied.
Nieuwe regeringen in Sofia en Skopje zijn echter vastbesloten om de onderlinge betrekkingen te verbeteren, ondanks verzet van de oppositie in beide landen, die veelal historische geschillen op de spits drijven. Sinds zakenman en Harvard-econoom Kiril Petkov en zijn vice-premier Assen Vassilev – eveneens een Harvard-econoom – eind vorig jaar aantraden, zit er weer schot in de relatie tussen de buurlanden. Premier Petkov plaatste onlangs op zijn Facebook-pagina een foto van hemzelf met zijn Noord-Macedonische ambtgenoot, Dimitar Kovačevski, met daarbij de tekst dat hij droomt dat er op een dag geen grenzen meer zullen zijn tussen Bulgarije en Noord-Macedonië, geen discriminatie en geen haat over en weer. Ondertussen waait in Skopje eveneens een nieuwe wind. Ook daar zwaait een nieuwe premier sinds de aanvang van 2022 de scepter. Dimitar Kovačevski beseft dat de weg tot EU-toetreding vooralsnog via Sofia leidt.
Maar hoelang zullen deze hervormers weerstand kunnen bieden aan nationalisten in beide landen? In Noord-Macedonië is oppositiepartij vmro-dpmne een geduchte tegenstander van concessies aan Bulgarije; zij staan te trappelen om de sociaal-democratische regering ten val te brengen. In Bulgarije bekritiseert president Rumen Radev openlijk premier Petkov voor zijn recente bezoeken aan Skopje. De Bulgaarse Socialistische Partij, die Radev steunt, is ook ontstemd over toenadering tot Noord-Macedonië. Vorige week trok coalitiepartner itn vanwege het Noord-Macedonië-beleid van de regering haar steun in voor de coalitie. Voornaamste struikelblokken zijn de eisen om de Bulgaarse minderheid in de Noord-Macedonische grondwet op te nemen en de status van de Bulgaarse taal.
Het woord is nu aan het Noord-Macedonische parlement en premier Kovačevski. Premier Petkov stak zijn Noord-Macedonische ambtgenoot alvast een hart onder de riem: ‘Als politicus moet je beslissen: is het mijn bedoeling om de natie te leiden, een stap voorwaarts te doen?’