Met andere woorden: cdu en csu moeten bij verkiezingen alle rechtse kiezers, ook de extreme, aan zich zien te binden. Dat lukt maar zelden. Telkens duiken er uiterst rechtse partijen op die de christen-democraten stemmen afsnoepen. Republikaner, dvu, npd, om er maar enkele te noemen. Veel verder dan een paar zetels in een deelstaatparlement brengen ze het meestal niet. De kiesdrempel van vijf procent blijkt vaak onoverkomelijk.
Nu is er weer zo’n partij. Alternative für Deutschland noemt ze zich, kortweg AfD. Opgericht als een one-issuepartij, tegen Europa, maar inmiddels een vergaarbak voor conservatieve ideeën. Bij de Bondsdagverkiezingen vorig jaar haalde ze de kiesdrempel net niet, maar anderhalve week geleden kreeg ze zowaar tien procent van de kiezers in Saksen achter zich.
De politieke leiders van de AfD zijn een paar professoren in de economie die zich zorgen maken over de Duitse welvaart. Maar de partijafdelingen op lokaal niveau stromen vol met gefrustreerde rechts-extremen. En, tot schrik van Angela Merkel en de haren, met mensen voor wie de cdu te ‘sociaal-democratisch’ is geworden. AfD-leider Bernd Lucke, hoogleraar te Hamburg, zegt weliswaar niet blij te zijn met die rechtse toestroom, maar doet er niet veel tegen. De Saksische AfD heeft in haar campagne ongegeneerd geprotesteerd tegen de komst van asielzoekers. Lijsttrekker Frauke Petry, gepromoveerd chemicus, trok stemmen met de ontkenning van de klimaatverandering.
De gevestigde partijen uit het politieke midden bagatelliseren het succes van de AfD. ‘Proteststemmen’ was de verklaring van cdu-leider Merkel voor de verrassende uitslag. De meest gebruikte kwalificatie voor de AfD is ‘rechts-populistisch’, een in Duitsland zeer kwalijke stempel die direct naar Hitlers nsdap verwijst.
Opvallend is echter dat de AfD haar winst vooral boekte dankzij voormalige cdu-kiezers. De cdu moet zich dus wel degelijk zorgen maken. Maar de neonazi’s van de npd nog meer, want die haalden deze keer de kiesdrempel niet eens en verdwijnen uit het Saksische parlement.
‘We zullen de cdu voor ons uit jagen’, sprak Petry op de verkiezingsavond strijdlustig. Bij de christen-democraten gaat men er ondertussen van uit dat de AfD een tijdelijk verschijnsel is. In de vele ruzies om prominente partijposten zien ze al tekenen dat het met de AfD dezelfde kant op gaat als met haar rechts-populistische voorgangers.