Begin deze week stond de teller met steunbetuigingen op de site Op naar een Nationaal ZorgFonds van de SP op 162.000. Het is een kwestie van je naam invullen, je woonplaats, bij ‘voorkeur’ je 06-nummer en je e-mailadres. Daarna hoef je alleen maar met je wijsvinger te clicken op ‘insturen’. Zo sluit je je aan bij degenen die, in de woorden van SP-voorzitter Ron Meyer, ‘de marktwerking in de zorg tot op de bodem willen slopen’.
Bij de Algemene Politieke Beschouwingen van vorige week was het Nationaal ZorgFonds het onderwerp waarop bijna alle andere fractievoorzitters SP-collega Emile Roemer in de hoek probeerden te drijven. Vooral pvda-leider Diederik Samsom vloog er hard in. Zijn linkse ‘broeder’ moest het ontgelden. Roemer werd gepakt op zijn zwakke punt: gebrek aan cijferkennis en het ontbreken van door het Centraal Planbureau doorgerekende modellen. Hoeveel gaat het afschaffen van de inkomensafhankelijke premie de burger kosten, waar haalt u het geld vandaan om deze met veel bureaucratie gepaard gaande exercitie te betalen, hebt u uw huiswerk wel gedaan? ‘Ditjes en datjes’, vond Roemer, hij werd erom gehoond. Zelf was Roemer tevreden, hij had door alle tegenstand tijdens het politieke debat immers geruime tijd over het zorgfonds kunnen praten.
In Groot-Brittannië kozen de leden van de Labour Partij afgelopen zaterdag opnieuw Jeremy Corbyn tot hun partijleider, tot chagrijn van de parlementariërs van Labour die Corbyn te links vinden en dit voorjaar hadden geprobeerd hem te wippen. In het land waar óf de conservatieve Tories regeren óf het sociaal-democratische Labour, probeert Labour te verenigen wat in Nederland verdeeld is over verscheidene linkse partijen. Het gevecht tussen Samsom en Roemer wordt in Groot-Brittannië binnen één partij uitgevochten. Samsom vertegenwoordigt dan als het ware de Labour-leden die via het parlement hun ideeën willen verwezenlijken en Roemer is in deze vergelijking Corbyn die met behulp van een sociale beweging momentum wil creëren.
De SP heeft in het verleden aangetoond mensen op de been te kunnen brengen, denk aan de schoonmakers die onder aanvoering van, toen nog vakbondsbestuurder, Ron Meyer met onder meer werkonderbrekingen actie voerden voor een beter loon. Staken of met je wijsvinger clicken, is dat wel te vergelijken? Heeft de SP met die 162.000 clicks een sociale beweging op gang gebracht?
In het Engels bestaat er al geruime tijd een naam voor deze vorm van activisme: clicktivism. In 2010 waarschuwde Micah White van de Occupy-beweging in The Guardian dat het clicktivisme het activisme zal ruïneren. Want wat is er makkelijker dan een muisclick? Er wordt wel gezegd dat je met die clicks weliswaar veel e-mailadressen verzamelt, maar krijg je de mensen achter die adressen ook echt op de been als het erop aankomt? ‘A race to the bottom of political engagement’, noemde White het clicktivisme zes jaar geleden. Clicken is een marketingtool uit de advertentiewereld, zeggen andere tegenstanders. Bij de SP gebruikt om de marktwerking in de zorg te slopen. Hoe vreemd kan het gaan.
De 162.000 mensen die zich met een click aansloten bij het Nationaal ZorgFonds zeggen daarmee net als de SP het eigen risico in de zorg te willen afschaffen. Dat eigen risico wordt door de partij ook wel een boete op ziek zijn genoemd. In ruil voor het afschaffen daarvan wil de SP dat de jaarlijkse premie voor de zorgverzekering ‘iets wordt verhoogd’, zo valt op de site van het zorgfonds te lezen.
Hoeveel dat ‘iets’ is, daar laat de SP zich niet over uit. Volgens opponenten zal dat een kleine driehonderd euro moeten zijn om het gat te dichten dat ontstaat door het afschaffen van het eigen risico, oftewel ‘slechts’ zo’n honderd euro minder dan dat eigen risico.
Zouden de clickers zich dat wel realiseren, vragen de opponenten zich af. En in welke mate gaat de zorgpremie in het systeem van de SP inkomensafhankelijk worden? Gaat de verzekerde bij elke loonsverhoging dan ook telkens meer ziektekostenpremie betalen? Ook dat moet de clickers eerlijk worden verteld, vinden de tegenstanders. Allemaal terechte vragen. Voordat de boel in de zorg weer helemaal wordt omgegooid, zou je ook als kiezer eerst meer moeten weten.
De felheid waarmee Samsom vorige week op Roemer reageerde, laat zien dat ze zich bij de pvda zorgen maken over het zorgfonds van de SP. De concurrent op links heeft er een onderwerp mee te pakken dat iedereen raakt. De SP zou daarmee de pvda wel eens kunnen laten voelen dat de bestuurderspartij een échte achterban ontbeert en niet vertolkt wat er in de samenleving leeft. SP-partijvoorzitter Meyer claimde vorige week niet voor niks vol trots dat het vooral veel pvda-kiezers waren die met een click van hun wijsvinger hun steunbetuiging aan het zorgfonds instuurden toen partijleider Samsom in de Tweede Kamer over dat onderwerp begon.
Maar gaan die clickers ook met Meyer mee ‘op de ramen bonken van de onderhandelingskamer’, als na de verkiezingen de SP niet wordt uitgenodigd mee te praten over een nieuw kabinet? Is het clicktivisme op de site van het zorgfonds inderdaad een teken dat er een maatschappelijke coalitie aan het groeien is? Dat kan. Maar het zorgfonds zou straks ook kunnen bevestigen waar White al voor waarschuwde: met veel clicks heb je nog geen sociale beweging op de been gebracht.