‘De nieuwe gastarbeider’ heette de polemiek die door de Volkskrant in samenwerking met het Amsterdamse politiek en cultureel centrum De Balie geëntameerd was. Moet Nederland de enorme vraag naar hooggekwalificeerde werknemers met hulp uit het buitenland oplossen? Moeten er IT’ers, verpleegkundigen en universitair medewerkers uit derdewereldlanden geïmporteerd worden? Niet zo makkelijk, een antwoord op die vraag. De voorzitter van het College van Bestuur van de Delftse universiteit wilde maar al te graag wat extra gemotiveerde aio’s binnenhalen om zijn onderzoeksafdeling te versterken, de fnv was de gebeten hond, ervoor pleitend eerst het Nederlandse reservoir aan niet-actieven te activeren.

Maar dan Boris Dittrich.

‘Nederland is toch wel behoorlijk vol’, constateerde hij op de slotbijeenkomst afgelopen zondag in De Balie. En dat, vervolgde het D66-Kamerlid, ‘betekent een aanslag op je voorzieningen en op je milieu’. Dittrichs oplossing: een bevolkingspolitiek.

Een siddering ging door de zaal, zou je normaal gesproken schrijven. Maar dat gebeurde dus niet. In De Balie, waar zondagmiddag bij 25 graden Celsius gedebatteerd werd, bleef het ondanks de goedgevulde zaal bar stil. Kwam het door de warmte van de middag of door een nieuw klimaat in de politiek, dat de terzijde van Dittrich zonder reactie bleef? Gespreksleider Jan Tromp liet de opmerking van het (na de fractievoorzitters) meest geciteerde Kamerlid voorbijgaan alsof deze zojuist had aangekondigd een voorstander te zijn van vrijheid van meningsuiting, bescherming van het milieu of een verbod op zinloos geweld.

Maar het Kamerlid pleitte voor een bevolkingspolitiek.

Kinder statt Inder, is de ophefmakende cdu-slogan in Noordrijn-Westfalen tegen Gerhard Schröders voorstel twintigduizend Indiase computerdeskundigen te importeren. Dittrichs voorstel is omgekeerd. Hij wil, zei hij in De Balie, noch werknemers uit het buitenland halen (‘Moeten we de markt maar altijd blijven volgen?’) noch naar Duits voorbeeld veel nieuwe Nederlanders kweken. Het Chinese model – waar een ban op tweede kinderen is – daar wilde hij nog net niet aan, maar ‘via de kinderbijslag of zo’ was heus wel iets te organiseren. Na het tweede kind, suggereerde de D66-parlementariër, zou het beter zijn geen volgende kinderen van overheidswege te subsidiëren.

Een originele vorm van staatsdirigisme, voor een sociaal-liberaal. In ieder geval iets om uit te leggen in een land waar het Sociaal en Cultureel Planbureau ieder half jaar waarschuwt voor de (economische) gevolgen van een grijzer wordende bevolking.