De cultklassieker I Love Dick van Chris Kraus (1997) werd naar het Nederlands vertaald, en 2016 leek daar een uitstekend jaar voor. Een epistolaire roman, met echte liefdesbrieven van een echte Chris aan een echte Dick. Gaandeweg monden de brieven steeds meer uit in beschouwingen over kunst, filosofie, literatuur en feminisme. Veel meer nog dan een onbereikbare liefde blijkt Dick een vehikel te zijn voor Chris’ radicale zelfonderzoek. Even narcistisch als politiek geëngageerd, even irritant als betoverend. Al met al: onweerstaanbaar.

Ook Maggie Nelsons De argonauten verscheen dit jaar in het Nederlands, en is het meest scherpzinnige en ontroerende boek dat ik las over homoseksualiteit, transseksualiteit en queerness. Nelson doet verslag van haar relatie met de genderfluïde Harry, die vrouw noch man wil zijn, maar altijd blijft bewegen in de ruimte tussen de uitersten. Nelson schrijft over het extreem intieme: haar zwangerschap en bevalling, Harry’s borstamputatie, haar voorkeur voor anale seks, de erotiek van het moederschap. Altijd weet ze dat intieme te verbinden met het politieke, maar nooit klinkt het geforceerd. Nelson schrijft aftastend, zacht, en vindt precies daarin een toon die volkomen trefzeker is.

Het grappigste boek van het jaar is Transit van de Britse Rachel Cusk. Het is een (heel goed zelfstandig te lezen) vervolg op het in 2014 verschenen Outline, dat dezelfde hoofdpersoon kent: een schrijfster die haar leven opnieuw moet opbouwen nadat haar huwelijk uit elkaar is gevallen. Wat beide boeken zo bijzonder maakt is de opzet: er is een ik-verteller aan het woord, maar de lezer krijgt bijna alleen verhalen van anderen te horen. De aannemer die haar huis verbouwt, haar helse nieuwe onderburen, een dweperige ex, een zelfvoldane bestsellerschrijver: ieder legt zijn eigen bekentenis af, en al die bekentenissen worden meedogenloos op papier gezet door de Rachel Cusk-achtige schrijfster.

Meerdere keren heb ik hardop moeten lachen om de kluchtige en vaak ronduit lullige scènes, met als hoogtepunt die waarin een groep kinderen tranen met tuiten huilt om de gebraden piepkuikens op hun borden. Merry Christmas.

Chris Kraus, I Love Dick, Lebowski, 272 blz., € 19,99

Maggie Nelson, De argonauten, Atlas Contact, 176 blz., € 19,99

Rachel Cusk, Transit, De Bezige Bij, 224 blz., € 18,99