Omdat alle partijen met het rapport van Hans Blix alle kanten op kunnen, geeft het alle partijen uitstel, terwijl het de oorlog nog minder vermijdelijk maakt dan hij al was. Er is niets gevaarlijks gevonden; er is geen bewijs dat Irak nog altijd aan massavernietigingswapens werkt. Dat is een overtuigende reden tot uitstel (zoals het er nu uitziet, tot 14 februari). Maar Irak maakt de inspecteurs het werk niet gemakkelijker. Alleen al daarmee bewijst het voor Washington dat het wél MVW’s heeft of binnenkort zal hebben. Het uitstel is de Amerikanen welkom, omdat ze nog niet klaar zijn met de voorbereidingen. Dan komt de volgende rapportage. Óf er is bezwarend materiaal gevonden, en dat is een reden tot oorlog; óf er is nog niets gevonden, Saddam heeft alles nog beter verstopt, en ook dat is een reden tot oorlog.

De grote vraag in Europa is waarom Bush en de zijnen zo onverbiddelijk een oorlog willen, die in onze ogen alleen tot vernietiging en voortgezette chaos zal leiden, terwijl het verstandige alternatief voor de hand ligt, namelijk de voortgezette bewaking van en controle op de boosdoener. Het antwoord is dat het voor de Amerikaanse oorlogspartij allang niet meer gaat om alleen Saddam, of de bevrijding van het Irakese volk, of zelfs de olie. Vanaf het ogenblik, precies een jaar geleden, waarop Bush in zijn State of the Union Irak uitriep tot een van de leden van de As van het Kwaad, is vanuit Washington bij stukjes en beetjes een mondiale theorie ontvouwen waarin Saddam tegelijkertijd de aanleiding tot actie en demonstratiemodel is.

Er zit systeem in. Uitgangspunt is de bestrijding van het internationale terrorisme. Weliswaar is niet bewezen dat Irak daar een brandhaard van is — dat wordt wel beweerd, ook door Tony Blair — maar de aanwijzingen zijn vaag en met de openbaring van harde bewijzen wordt al maanden getreuzeld. Dat is niet van het eerste belang. Vóór alles willen de VS nu hun verpletterende macht tonen. De elfde september geeft de rechtvaardiging; toen is bewezen dat Amerika tot in het hart wordt bedreigd. Amerika behoudt zich daarom het recht voor een preventieve oorlog te voeren. Als zodanig moet de oorlog tegen Saddam worden gezien.

Nadat Saddam is opgeruimd, volgt de bezetting van Irak, met het doel van dit land een relatief voorbeeldige democratie te maken. Dat kan jaren duren. Op den duur zullen andere landen in de regio zich aanpassen, de Arabieren zullen zien dat een moderne democratie en islam verenigbaar zijn. En dan, na x jaren, komt het Midden-Oosten herboren te voorschijn uit een lange crisis, waarvan deze oorlog het begin is.

Zie, met andere woorden, deze oorlog als een investering. Zie alle fall-out, de onvermijdelijke verwoestingen, brandende olievelden, een mogelijke economische crisis, de voorziene stroom van vluchtelingen, als pijnlijke maar noodzakelijke bijverschijnselen. Die moeten we nu eenmaal aanvaarden als we de planeet van het terrorisme willen genezen. En eind goed, al goed: ook tussen Israël en Palestina zal het dan in orde komen. Degenen die denken dat begonnen moet worden met de oplossing van het Palestijnse probleem vergissen zich. Het is eerder, in deze alomvattende oplossing, het sluitstuk.

In zijn simpele radicalisme doet deze theorie denken aan de dominotheorie die de grondslag vormt voor de Amerikaanse inmenging in de oorlog in Vietnam. Als het communisme zich van één land heeft meester gemaakt, is het zaak ervoor te zorgen dat het buurland niet als een dominosteen dezelfde kant op valt. Die theorie heeft gewerkt in Europa, als basis voor het containment, maar leidde de Amerikanen in Vietnam in het bekende moeras. Ook toen was het niet alleen bombarderen en vechten geblazen. Bijzondere eenheden hadden tot taak Vietnamese dorpen of boerengemeenschappen rijp te maken voor de democratie. Als het volk eenmaal zou zien hoe het daar toeging, zou het zich op den duur vanzelf van het communisme afkeren. Negen jaar na de definitieve intrede was er een leger van meer dan een half miljoen Amerikanen in Vietnam. Aan het einde van de oorlog waren er 55.000 gesneuveld, onder de Vietnamezen 2,5 miljoen.

De woestijn is de jungle niet, zeiden de Amerikaanse strategen in 1991, toen de eerste Golfoorlog begon. Ze hadden gelijk. Maar 1991 is 2003 niet, en het Midden-Oosten is ook niet meer wat het geweest is. Vóór de aanval begon, had de regering van Bush sr. in vijf maanden een coalitie van Arabische en Europese naties gebouwd. Dat was toen mogelijk omdat Irak de soevereiniteit van Koeweit had geschonden.

De vijand van nu is — onder meer, we weten het niet precies — het terroristisch moslimfundamentalisme, dat, zoals onderminister-ideoloog Paul Wolfowitz zegt, «geen adres» heeft, dus ook niet in Bagdad. Europese landen laten weten niet in een coalitie te willen. Waarom niet? Omdat ze niet medeplichtig willen zijn aan een oorlog waarvan de onvermijdelijke verwoestingen wereldwijd op tv te zien zullen zijn, waardoor het anti-Amerikanisme zal worden bevorderd, en waardoor de chaos zal worden vergroot.

Een reconstructie van de hele regio, onder een westerse bezetting? In een proces dat jaren en jaren in beslag zal nemen? Maak dat de «oude Europese naties» wijs. In hun jongste geschiedenis liggen de drama’s van de dekolonisatie voor het oprapen. Of om een eigentijds voorbeeld te noemen: de reconstructie van Afghanistan. In vergelijking met de opgave waaraan de Amerikanen nu dreigen te beginnen, is dat nog een betrekkelijk overzichtelijk probleem. Afghanistan raakt ruimschoots op de achtergrond.

Een groot deel van de Europeanen en — vergissen we ons niet — Amerikanen bedankt voor een Vietnam-achtige oorlog in het Midden-Oosten, niet uit een dogmatisch anti-Amerikanisme, maar uit louter redelijke overwegingen. Het absurde is namelijk dat vijand Saddam zich daardoor sterker kan voelen. Wij tegenstanders van de oorlog zeggen dat de grote confrontatie hoe dan ook een negatief resultaat zal hebben: vergroot de chaos, splijt ons bondgenootschap verder, bevordert het belang van de tegenstander. Vietnam kon nog worden beschouwd als een regionaal conflict, terzijde van de Koude Oorlog, en is in grote lijnen door de supermachten ook op die manier behandeld. Een oorlog in het Midden-Oosten, nu, onder deze omstandigheden, maakt alle vraagstukken gecompliceerder. Dat is niet nodig. Containment is het beproefde en beste alternatief.