In een havenstad in de buurt van Marseille neemt een groepje tieners deel aan een workshop roman schrijven onder begeleiding van Olivia (Marina Foïs). Tijdens het uitwisselen van gedachten over het te schrijven boek komt naar voren dat er een moord zou moeten worden gepleegd. En dat het verhaal vervolgens over de dader en zijn of haar motieven gaat. Een thriller, dus. Dat komt Olivia goed uit: zij is schrijver van dit soort verhalen. Maar gaandeweg blijkt dat de jongelui wel erg authentiek zijn in het uitwerken van de plot, vooral Antoine (Matthieu Lucci) die zich zo voorstelt dat een man met een semi-automatisch geweer een massamoord in de haven aanricht.
De setting is La Ciotat, een stadje dat ooit welvarend was vanwege de vele werkgelegenheid in de haven. Inmiddels is daar weinig van over. De inwoners zitten maar in barretjes te praten over wat er in de wereld gebeurt. Zijdelings vangen we op waar de gesprekken over gaan: Charlie Hebdo, de Bataclan, de plaats van immigranten in de Franse samenleving. Duidelijk is dat er onder de oppervlakte een spanning ligt waar ook de deelnemers aan de workshop mee kampen.
Het is bijna alsof regisseur Laurent Cantet, die eerder het thematisch soortgelijke Entre les murs (2008) maakte, tijdens het maken van de film samen met Olivia speurt naar wat er nu precies aan de hand is met de tieners. De focus is al gauw op Antoine, die vriendelijk lijkt, maar thuis in zijn kamer urenlang gewelddadige games speelt en kijkt naar militaristische filmpjes op YouTube. Tegen Olivia zegt hij weinig contact met zijn ouders te hebben. Dan ontdekt ze online beelden van Antoine, zijn gezicht in camouflage, in de weer met een pistool.
L’atelier is een intiem werk over culturele clashes, gedraaid in breedbeeld. De vorm weerspiegelt een idyllisch landschap, maar het is net alsof er te veel ruimte is, alsof de jongeren nergens vastigheid vinden. In de workshop gaan ze los. Antoine wantrouwt Olivia. Ze komt uit Parijs en ze praat en schrijft veel te hoogdravend. Ook onderling is het conflict voelbaar, in beeld gebracht via close-ups en subtiele beeldovergangen. Langzamerhand wordt duidelijk dat de mechaniek van de verhaalvorm waarover Olivia en haar groep zich buigen – de thriller – onherroepelijk de film waar we naar kijken heeft overgenomen.
Hierin ligt het plezier van L’atelier: de regisseur confronteert de kijker met de vraag of fictie ooit iets over de werkelijkheid kan vertellen. Cantet lijkt de kant te kiezen van Antoine: die walgt van de neppe personages die Olivia in haar romans opvoert. Het zijn jongens zoals hij, maar die lijken in niets op hem. Natuurlijk raakt Olivia geobsedeerd door Antoine: ze realiseert zich dat haar werk weinig echt is. Ze denkt: als ze maar kan doordringen tot Antoine, als ze maar de wereld door zijn ogen heen kan bekijken, dán zal haar werk waarde krijgen. Het is ijdele hoop. Want op het moment dat ze hierin slaagt, vindt ze meer dan haar lief is.
Te zien vanaf 2 augustus