Dat moeten wij breed zien: ’t Jolle richt zich op de vluchtelingenproblematiek, de Australische detentiekampen, het racisme in Suske Wiske, de bankencrisis, de afbraak van de verzorgingsstaat en nog zo het een en ander, maar anders dan je misschien zou denken doet hij dat met fijnzinnige humor en een speelse vormentaal. Zijn beelden en installaties zitten vol stukken en brokken uit de kunstgeschiedenis en de populaire cultuur, kinderglijbanen, scheepsmodellen, Dagobert Duck, een aap achter een schildersezel, en zijn daardoor zowel gecompliceerd als onmiddellijk toegankelijk. Het is satire zonder bitterheid, kritiek zonder hoog te paard te willen zitten.
In die grote beelden zit onmiskenbaar veel kunstenaarsvakmanschap. Het zijn in zekere zin ‘emblemen’, die oude traditie van een motto, een plaatje en een praatje, waarmee een enkel beeld een hele serie verwijzingen op gang brengt. Bijvoorbeeld: Affordable Tooth Extraction (2017). Dat is een grote installatie van een stuk van een kamer met een openstaande deur, en daarachter een menselijke figuur die een touwtje heeft vastgemaakt aan de deurknop en aan een van zijn kiezen. Dat is een grappig beeld: zo zouden mensen ooit met huishoudelijk vernuft van rotte kiezen zijn verlost. Tegelijkertijd maakt ’t Jolle je erop attent dat onze huidige generatie voor het eerst in de geschiedenis een lagere levensstandaard zal kennen dan vorige. In Australië nemen meer mensen dan voorheen hun toevlucht tot amateur-tandheelkunde. Een teken van achteruitgang, dus; de herintroductie van ongemak en pijn als gevolg van economische malaise.
Zo is veel van zijn werk te zien en te lezen in dubbel-zinnigheid. (Casse-toi alors) Pauvre Canard toont de bankier Dagobert Duck schrijlings op een balk, in pek en veren; Citizenship (Protect your loved ones) bestaat uit een kinderzwembadje afgeschermd door een serie hekken met prikkeldraad. Het eerste hek beschermt kinderen tegen in het water vallen en verdrinken; het tweede hek houdt ongewenste vluchtelingen buiten, maar redt ze wel van de verdrinkingsdood. Rethinking Poverty and other interesting coffee table books is een lage salontafel waarop koffietafelboeken liggen met ronkende titels als Rethinking Poverty. Dat doet weer denken aan die andere activist, Renzo Martens, die door de Congolese jungle sjokte met ‘Enjoy Poverty’ in neon-letters, en het raakt daarmee aan het ongemakkelijke gevoel dat Wiels zo’n plek is waar de welwillende maar welvoldane culturele bovenklasse komt kijken – niet de heffe van de bevolking, die met genuanceerde boodschappen zo lastig te bereiken is.
De tentoonstelling maakt echter ook duidelijk wat het kunstenaarschap is dat achter die boodschappen schuilt. Misschien wel het meest indrukwekkende deel zijn drie beeldschermen waar alle schetsboeken van ’t Jolle in digitale vorm te zien zijn – honderd stuks, uit twintig jaar. Daar zie je hoe alles toch doodeenvoudig begint met tekenen, hoe buitengewoon inventief en eigen ’t Jolle’s verbeeldingswereld is, en ook hoe beelden op papier als het ware hunkeren naar een verschijning in drie dimensies.
Sven ’t Jolle, The Age of Entitlement, or Affordable Tooth Extraction. Wiels, Brussel, t/m 19 maart; wiels.org