Waarheden zijn er niet, alleen chaos en willekeur. Dit alles is behoorlijk ironisch, want in het centrum van dit verhaal staat een geloofssysteem gevormd door niets anders dan regels en voorschriften.
Niet dat Murray (Woody Allen) daar iets aan heeft, zeker niet als hij ontdekt dat een van zijn vele geadopteerde kinderen luis heeft, en hij naar Borough Park, Brooklyn, gaat waar een luizenmoeder met het kind aan de slag gaat. De moeder is Avigal (Vanessa Paradis), een chassidische weduwe die al jaren in algehele isolatie leeft. Terwijl ze kamt neemt Murray maatregelen. Hij trekt dikke, leren handschoenen aan en zegt tegen de moeder: ‘Ik raak dat kind níet aan.’ Besmetting is evenwel een feit. Hier in het hartje van het ultra-orthodoxe jodendom is Murray zelf een bron van verderf. Samen met zijn vriend Fioravante (Turtutto) heeft hij namelijk een lucratief zaakje opgezet: een mannelijke escortservice voor eenzame dames. Murray is dus de pooier, Fioravante de gigolo. En Avigal wordt klant.
Een buurtagent, Dovi (Liev Schreiber), ziet meteen wat er aan de hand is. Zijn geloof dwingt hem die twee, die inmiddels onder de exotische schuilnamen ‘Dan Bungle’ en ‘Virgil’ opereren, in te rekenen. Hiertoe schakelt hij strenge rabbi’s in die de inwoners controleren op het naleven van de geloofsregels. Maar Dovi heeft zo zijn eigen beweegredenen: hij is smoorverliefd op Avigal.
De subtiele ondertoon van ernst gekoppeld aan de humor van de situaties, uitgewerkt in dialogen tussen de personages, máákt Fading Gigolo. Murray en Fioravante zijn buitenbeentjes, zakenpartners in een antiquarische-boekenwinkel die failliet gaat, omdat er niet genoeg ‘zeldzame mensen’ meer zijn die zeldzame boeken kopen. Alle scènes tussen de twee hoofdrolspelers zijn pareltjes, een toonbeeld van comic timing die ondanks alle hilariteit vooral inhoudelijk treft. Als de cultuur zo diep is gedaald dat mensen geen mooie boeken meer kopen, dan weet vooral Murray ook geen reden waarom je niet dezelfde weg zult bewandelen. Dat is ten diepste een pessimistische levenshouding, de eerste tekenen van het absurdisme dat het hele werk kenmerkt.
Of is het aan de man brengen van Fioravante, kennelijk een spectaculaire minnaar, in plaats van het verkopen van al die prachtige boeken juist hoopgevend voor mens en cultuur? De eerste klant, Murray’s depressieve dermatoloog dr. Parker (Sharon Stone), wordt werkelijk bevrijd terwijl ze seks heeft met ‘Virgil’. Ook Avigal ondergaat een geestelijke transformatie dankzij de gigolo, een duivel in de ogen van deze streng gesloten maatschappij.
De film is een plezier van begin tot eind, net als in Turturro’s Romance and Cigarettes (2005) doorspekt met onweerstaanbare muziek, van jazz tot nummers als Sway van Dean Martin. Dit ritme stuurt het verhaal, en de gebeurtenissen volgen elkaar snel op. Misschien iets te snel, want iedere seconde van Allen en Turturro samen in beeld is fabelachtig. Ze spelen alsof ze alles improviseren. De willekeur die zich hieruit laat kristalliseren is het hele punt: structuur, een overkoepelend ‘plan’, is er niet. Het enige wat je kunt doen is meegaan, zo weten deze twee mannen die veel hebben gezien maar niets van waarde hebben kunnen leren. En als dat alles uitmondt in een vluchtige, goed betaalde dans, wang tegen wang met een beeldschone blondine die huilt van blijdschap en verdriet, dan zit in die vervlietende momenten de zin van het leven.
Te zien vanaf 17 juli
Beeld: Sofie Vergara en John Turturro in Fading Gigolo (Film Fading Gigolo).