«Dat wordt lachen»

Twelfth Night or What You Will, in de Nederlandse vertaling beter bekend als Driekoningenavond, is een komedie van verkleedpartijen. Viola, een meisje van goede komaf, spoelt na een scheepsramp aan op een onbekend strand. In dit vreemde land denkt ze zich alleen staande te kunnen houden in de vermomming van een jongen. Dus verkleedt ze zich als het joch Cesario. En biedt zich aan als klusjesjongen bij graaf Orsino. Eerste en enige klus: liefdeskoerier tussen Orsino en zijn buurvrouw Olivia. Viola/Cesario valt als een blok voor de opdrachtgever. De geadresseerde Olivia smelt voor de postillon d’amour Cesario. Dat wordt voor Cesario een gekmakende spagaat: uit nood speelt ze een jongen, maar ze houdt van haar baas, en tot overmaat van ramp wordt de vrouw op wie haar baas verliefd is, verliefd op háár.

Over die spagaat gaat dit stuk. Shakespeare had nogal wat kroegtijgers en bordeelbezoekers onder zijn publiek. Die wilden best naar een bouquetroman kijken, maar er moest ook wat te lachen vallen. Daartoe introduceerde Shakespeare twee opportunisten aan het hof van Olivia. De een, Tobias, haar oom, is permanent bezopen en in geldproblemen. De ander, Andrew, is rijk en mededinger naar de hand van Olivia. Die twee mannen hebben één tegenstander: de majordomus van Olivia, Malvolio, een hypocriet waarden-&-normen-type. Samen met Maria, huishoudster aan het hof van Olivia, nemen Tobias en Andrew gruwelijk wraak op die Malvolio.

Bewerker en regisseur Theu Boermans heeft Twelfth Night naar onze tijd getrokken. Orsino en Olivia zijn twee concurrerende ondernemers in iets vaags (IT? Vastgoed?). Op het podium liggen hun kantoren naast elkaar, gescheiden door wanden van plexiglas. Voor de werknemers van de ondernemers heeft Boermans aan Shakespeares teksten nieuwe dialogen toegevoegd. Die teksten zijn het enige probleem van deze verder voorbeeldloos mooie voorstelling. Voorzover ze verstaanbaar zijn – wat ondanks de elektronische versterking zelden het geval is – zijn ze volstrekt onbegrijpelijk. Ze overstijgen nauwelijks het niveau van Jiskefet-Lullo-studentencabaret. Het zijn seks-&-carrière-grollen, erbarmelijk slecht gespeeld, overbodige toevoegingen die de handeling van de vertelling hopeloos ophouden. Als je als theatermaker de dramaturgie van Shakespeare – met name in zijn komedies – wilt opleuken én tegelijkertijd wilt moderniseren, dan moet je wat goeds in huis hebben. Niet met ruis en rommel op de proppen komen. Smetje. Snel vergeven.

Want Theu Boermans en zijn ensemble vertellen het verhaal van Driekoningenavond voorde rest glashelder. Tenminste zolang Shakespeare en niet Theu Boermans aan het woord is. Dan werken de moderniseringen wonderwel. Voorbeeld. Er bestaat geen stuk van Shakespeare waarin zo veel gezongen wordt als in Twelfth Night. Die liedteksten zijn bij Boermans consequent vervangen door evergreens over de liefde, van Frank Sinatra tot de Friese smartlap Wêr bisto van Twarres. Die ingreep werkt. Ook door de chemie in de groep spelers. Waarin iedereen zich naadloos voegt in ensemblespel. De voorstelling vliegt en zindert omdat iedereen op het juiste moment zijn plaats kent. Voorbeeld. Zelden zo’n mooie Tobias gezien, hij heet hier Top, gespeeld door Paul de Leeuw. Hier een nuchtere complotteur. Het delirium vér voorbij. Zijn koude voorspelling «Dat wordt lachen» is een bindmiddel in de vertelling. Want lachen wordt het namelijk he-le-maal niet. Zie de bittere finale. Iedereen krijgt zogenaamd iedereen. De huwelijken die uit dit happy end voortkomen zien eruit als nachtmerries.

Carice van Houten als Viola/Cesario speelt in noordelijk dialect. Na de eerste zin dacht ik: nee, niet doen! Vier zinnen later was ik al verkocht. Van Houten kan je moeiteloos laten geloven: dit is overlevingshumor. En over overleven gaat haar rol. Stralend centrum waren voor mij Myranda Jongeling als de nar Feste en Jappe Claes als de beduvelde Malvolio. Hun gruwelijke slotscène maakt dat je deze komedie, die eigenlijk een tragikomedie is (hulde: Theu Boermans!) verlaat met veel méér dan een brok in de keel.

Tot en met 15 april overal in het land. Inlichtingen: 020-5205310, www.theatercompagnie.nl