Databedrijf Focum is winnaar van de Big Brother Award; een ‘prijs’ voor de organisatie die de privacy het meest schendt. Focum krijgt de negatieve onderscheiding op basis van een publicatie in De Groene Amsterdammer afgelopen oktober van platform voor onderzoeksjournalistiek Investico. Daarin werd blootgelegd dat incassobureaus de privacywet massaal schenden bij het financieel profileren van miljoenen Nederlanders.
Uit het onderzoek van Investico bleek dat incassobureaus de afgelopen jaren zijn getransformeerd tot databedrijven. Ze stellen financiële profielen op van miljoenen Nederlanders zonder hen daarover te informeren. Dat is in strijd met de privacywet. Door de verkoop van de profielen kunnen consumenten worden geweerd bij verzekeringen of energiemaatschappijen en soms zelfs bij de toewijzing van een sociale huurwoning. Datadealer Focum heeft gegevens van 10,5 miljoen Nederlanders en verkoopt die informatie aan onder meer telefoonmaatschappijen en webwinkels.
Het onderzoek was voor de expertjury aanleiding om Focum uit te roepen tot grootste privacyschender van het jaar. ‘Datamakelaars zijn commerciële stofzuigers voor persoonlijke gegevens. Ze combineren publieke en betaalde data en verwerken die tot allerlei profielen voor commerciële doeleinden’, zegt Dennis Broeders, hoogleraar aan de Erasmus Universiteit en jurylid voor de Big Brother Award. ‘Naarmate dergelijke profielen vaker gebruikt worden in het dagelijks leven door banken, werkgevers, verzekeraars en de overheid, beïnvloeden ze levenskansen.’
Naast Focum werden ook de Belastingdienst en Translink genomineerd voor de expertprijs. De Hoge Raad oordeelde afgelopen februari dat de Belastingdienst ten onrechte gegevens van snelwegcamera’s verzamelt en tv-programma Zembla legde bloot dat de fiscus persoonlijke gegevens slecht beschermt. Translink, het bedrijf dat de ov-chipkaart beheert, werd genomineerd omdat het de reisgegevens van honderden studenten doorgaf aan de Dienst Uitvoering Onderwijs.
Vanavond wordt ook de winnaar bekend gemaakt van de publieksprijs voor de Big Brother Award. CDA-leider Sybrand Buma, GGZ en het kabinet zijn daarvoor genomineerd. Zowel Buma als het kabinet verkregen de nominatie omdat ze voorstander zijn van de zogenoemde Sleepwet, waarmee inlichtingen- en veiligheidsdiensten op grote schaal gegevens kunnen verzamelen en opslaan. GGZ werd genomineerd omdat het toegang had tot medische dossiers van psychiaters.
De onderscheidingen worden vanavond uitgereikt tijdens een evenement in de Stadsschouwburg in Amsterdam. ‘Het is nog de vraag of Focum de prijs in ontvangst komt nemen’, zegt Rejo Zenger, woordvoerder van privacy-organisatie Bits of Freedom, de initiatiefnemer van de prijs. ‘Het zou netjes zijn als ze komen’, vindt Zenger. ‘Het bedrijf heeft veel impact op de privacy. Wij vinden het dan ook niet meer dan logisch dat ze hun verantwoordelijkheid nemen en de prijs in ontvangst komen nemen.’
Focum is het oneens met de negatieve onderscheiding. ‘Focum is trotse marktleider op het gebied van data- en risicomanagement. Wij bieden intelligente en innovatieve oplossingen die bedrijven helpen het maximale uit hun klantrelatie te halen. Niets van dit alles is er ook maar enigszins op gericht om privacy van klanten te schenden of om onbehoorlijke praktijken te stimuleren’, schrijft het bedrijf op haar website.