Mooi Oranje-drama, het bestaat – stelde ik in een reactie op de canon van tien beste tv-series die de Volkskrant liet samenstellen. Er is bizar veel drama over het koningshuis (om uiteenlopende redenen geilen links en rechts op royals), maar geen van die series haalde de top-tien. Terwijl twee daarop aanspraak konden maken: De kroon en Den Uyl en de affaire Lockheed. De eerste over de missie van minister Van der Stoel om ex-staatssecretaris Zorreguieta weg te houden bij het huwelijk van zijn dochter. Superieur drama uit de categorie ‘we weten niet hoe het gegaan is, maar dit moet er verdomde dichtbij komen’. De tweede over het onmogelijke parket waarin de onmogelijke Bernhard via zijn alter ego Victor Baarn zijn vrouw, familie, de monarchie, de premier, het kabinet, maar eigenlijk het hele staatsbestel bracht. De kinderen Den Uyl verklaarden dat niet alles klopte maar dat het wel helemaal ‘waar’ was. Dat is het hoogst denkbare certificaat van echtheid, maar belangrijker: het was geweldig drama, juist ook zijn fictie-elementen. De conversatie tussen Juliana en Joop, die eigenlijk een verkapte liefdesverklaring van majesteit was, en de geestige reactie daar weer op van Liesbeth waren zo sterk dat alle gebakkelei tussen preciezen (historisch drama moet maximaal ‘waar gebeurd’ zijn) en ‘rekkelijken’ (in drama is, net als in de liefde, alles toegestaan) er futiel door werd. Met dit scenario wonnen schrijver Ger Beukenkamp en regisseur Hans Hylkema de LIRA-prijs 2013, dat jaar bestemd voor politiek drama. Laat Beukenkamp nou ook de auteur van De troon zijn! Ik maak het me te gemakkelijk: er waren voor de Volkskrant-canon maar tien plekken te vergeven en natuurlijk valt dan veel goeds weg. Bovendien dacht de jury waarschijnlijk vooral aan lange series, terwijl dit relatief korte waren. Toch, ik wil maar zeggen: Beukenkamp behoort onbetwistbaar tot de scenariotop en zijn regisseurs maken daar vaak iets moois van.
In die canon ontbreekt nog een naam, verrassend: Frank Ketelaar. Ik dacht dat de man van onder meer Vuurzee, Overspel en Klem hoger ogen zou gooien, ook al door publiekssucces. Al vind ik zijn Telefilms (speelfilmlengte), zoals het indrukwekkende De uitverkorene over opkomst en val van de reformatorische gebroeders Baan en hun bedrijf, sterker dan de series.
Derde ontbrekende scenariopartij is een koppel: Alma Popeyus en Hein Schütz. Auteurs van een ernstig oeuvre van hoge kwaliteit. Vooral het confronterende De enclave over Srebrenica en waar dat voor staat, is een klassieker waaraan te weinig wordt gerefereerd inzake Hollands topdrama. Die Enclave past zowel in de categorieën politiek als historisch drama, waaruit alleen De zaak Menten de top haalde. Omdat die laatste een recente productie is die iedereen nog paraat heeft? Want ik ken in die genres eerlijk gezegd wel sterkere exemplaren (zoals de Beukenkamp-producties en De enclave). Menten was belangrijk door het gruwelijke verhaal uit de oorlog zelf en het ongelooflijke vervolg in de vorm van zijn ontmaskering door een niet-aflatende journalist. Maar als drama, qua scenario, regie en spel, was het goed, zeker niet uitmuntend. Daar dacht de jury die het Gouden Kalf voor Beste Tv-drama aan Menten toekende trouwens anders over.
Superieur in de historische categorie is de totaal onterecht vergeten productie Charlotte Sophie Bentinck van Ben Verbong (1996). Kostuumdrama naar de geweldige non-fictieboeken van Hella Haasse over Charlotte Sophie van Aldenburg, getrouwd met Hollander Willem Bentinck, op basis van overschatting van elkaars rijkdom. Botsing van karakters en van de morele systemen van respectievelijk Duitse adel en Hollands patriciaat. Charlotte had sinds haar vijftiende een vlammende relatie met de echtgenoot van haar halfzusje, Albrecht Wolfgang van Schaumburg-Lippe en die doofde bepaald niet na haar trouwen en vestiging in het gruwelijk saaie Den Haag. Die had ik nou graag in de top-tien gezien, maar ik vrees dat niemand hem meer kent. Nooit op dvd verschenen. Maar gelukkig hebben we de boeken nog.
Opvallend verder dat er maar één echte misdaadserie de lijst haalde: Penoza. En dat dat Hollands Hoop niet lukte. Die serie van Dana Nechushtan en Franky Ribbens is trouwens wel genomineerd voor de prestigieuze Kees Holierhoek Scenarioprijs (voortzetting van de LIRA Scenarioprijs). Vanaf zaterdag 4 november is de tweede reeks te zien.
Dat scenaristen Robert Alberdingk Thijm (driemaal: A’dam-E.V.A.; Dunya en Desie; De Daltons) en Maria Goos (tweemaal: Oud geld; Pleidooi) meervoudig in de top-tien verschenen is terechte erkenning. Voor mij had dat ex aequo mogen zijn, want Goos’ tweeluik Volgens Robert en Volgens Jacqueline vind ik om allerlei artistieke en niet-artistieke redenen zeer indrukwekkend.
Ten slotte: in de top-tien staat een halve kinderserie (De Daltons eerste reeks) en anderhalve puberserie (De Daltons tweede reeks en Dunya en Desie). Als we dan toch aan het onmogelijke maar wel leuke top-tienen zijn, dan moet er snel een top-tien kinder- en jongerenseries komen. Want juist op dat terrein heeft Nederland een grote staat van dienst. Van het oude Q en Q tot Alleen op de wereld; van Hamelen tot Vrolijke Kerst; van Dag juf, tot morgen tot Taart – ze verdienen het tot onderdeel van een canon te worden verheven. De televisie als producent van Hoge Cultuur voor Alle Leeftijden. O jee, laat Bassie, Adriaan, Pommetje Horlepiep en vooral Thierry Baudet het niet horen. Want reken maar dat de meerderheid van die beste series op zijn Index Seriorum Prohibitorum staat vanwege cultuurmarxisme.
De vorige Nader bekeken ging ook over de beste Nederlandse dramaseries.