Barcelona – Als er iemand in de Spaanse politiek is die prat gaat op eerlijkheid, afkeer van draaikonterij en democratische geaardheid, dan is dat Ada Colau. En niemand dan de burgemeester van Barcelona en haar partijgenoten die zich meer inspant om de bevolking van Catalonië te laten stemmen over onafhankelijkheid – tenminste volgens burgemeester Colau zelf.
In dat licht wekte een recent interview met de Engelstalige nieuwszender Al Jazeera verwondering. ‘Een overwinning van het ja in een referendum over onafhankelijkheid wil niet zeggen dat de onafhankelijkheid uitgeroepen wordt’, zei Colau.
Dat was vreemd. Colau wil een referendum. Ze heeft het altijd met stelligheid verkondigd. En niet zomaar een referendum. Ze wil een ‘effectief’ referendum. Je zou zeggen, dat is een volksraadpleging met gevolgen. Een referendum waarvan je de uitslag respecteert. Maar in het interview met Al Jazeera zei Colau het tegenovergestelde: als de voorstanders van de onafhankelijkheid winnen, dan wil dat niet zeggen dat zij ook hun zin krijgen. Waarom niet? Dat legde de burgemeester niet uit. Het blijft dus gissen.
De opstelling van Colau is van belang. Ze heeft charisma en haar nieuwe partij – onlangs opgericht onder de naam Un País en Comú (Een gezamenlijk land) – is doorslaggevend bij het bindende referendum dat de Catalaanse regering en parlement willen houden in september. Bij de laatste regionale verkiezingen behaalden de onafhankelijkheidspartijen bij elkaar 48 procent van de stemmen. De drie unionistische partijen kregen 39 procent. De rest van de stemmen ging naar partijen die zich niet voor of tegen de onafhankelijkheid wilden uitspreken. Verreweg het grootste deel daarvan, negen procent, was voor de voorloper van de partij van Colau.
In de alternatief-linkse partij van Colau zitten unionisten, federalisten en separatisten. Als er werkelijk een referendum komt, zoals 75 procent van de Catalanen wil, heeft Colau dus een probleem: ze zal moeten kiezen. Het kan dan ook bijna geen toeval zijn dat ze haar retoriek over de noodzaak van het referendum de afgelopen maanden heeft aangepast. Colau heeft geen haast meer. Tijdens de campagne voor de lokale verkiezingen van 2015 duldde het referendum geen uitstel. De situatie was onhoudbaar. Nu kan het wachten.