Brussel – In de jaren tachtig waren het de Japanners. Hun razendsnelle technologische vooruitgang bezorgde de Philipsen en Volvo’s van Europa destijds het angstzweet op de rug. Er moest wat gebeuren. En dus zetten de grootindustriëlen enorme druk op beleidsmakers voor het instellen van een Europese interne markt, waarbij lastige barricades voor het bedrijfsleven werden opgeheven. De Europese Unie zoals we die nu kennen, was geboren.

Dertig jaar later zijn het de Chinezen die Europa vrees inboezemen. Soepel de liberale Europese markt gebruikend, kopen ze op wat hun hartje begeert en gaan ze de concurrentie aan op elk terrein, terwijl ze zelf de deuren dicht houden voor Europeanen die ook een graantje van de Chinese markt willen meepikken.

Geschrokken zetten verschillende lidstaten inmiddels stappen om de belangrijkste nationale infrastructuur – havens, hoogtechnologie, telecom – te beschermen tegen ongewenste invloeden van buitenaf. Zelfs het liberale Nederland is tijdens het vorige kabinet begonnen met het optuigen van beschermingsconstructies. En om een en ander Europees te stroomlijnen is de afgelopen maanden in Brussel een akkoord bereikt over een vrijwillige screening van dubieuze buitenlandse investeringen.

Het Europees Parlement heeft dat mechanisme nu nog verder opgetuigd, zegt cda-europarlementariër Esther de Lange: ‘We hebben het mogelijk gemaakt dat de druk op lidstaten om actie te ondernemen extra kan worden opgevoerd. Een land kan immers best blij zijn dat er een investeerder gevonden is, maar vaak gaat het om het afwegen van kortetermijnbelangen tegen de lange termijn.’ Ook is het palet van sectoren dat onder de screening valt uitgebreid, zodat naast defensie en belangrijke infrastructuur ook bijvoorbeeld de voedselproductie in beschouwing genomen kan worden.

Als het aan de Duitse minister van Economische Zaken Peter Altmaier (cdu) ligt, vergt de dreiging van de Chinezen eveneens een geheel nieuwe industriepolitiek, geënt op het scheppen van ‘Europese kampioenen’ en het wegnemen van hinderlijke mededingingsregels om monsterfusies mogelijk te maken. De Lange (cda) sluit zich daarbij aan. ‘Natuurlijk huizen er gevaren in het toestaan van grote molochs op de markt’, erkent ze. ‘Maar die paar keer dat het echt gaat om keiharde wereldwijde concurrentie en wanneer de technologie van de 21ste eeuw op het spel staat, zoals die voor hernieuwbare energie, vind ik dat we de blik ruim moeten houden.’

‘Brussel’ hield deze boot echter bij monde van Eurocommissaris Margrethe Vestager (Mededinging) nog nadrukkelijk af, toen ze onlangs een streep zette door een Frans-Duitse treinfusie. Je moet de risico’s ook weer niet overdrijven, vindt ze: ‘De Chinezen zijn nog ver weg.’